«Placemaking»: Ο δρόμος προς μια βιώσιμη και ανθρώπινη Αθηναϊκή Ριβιέρα
Η Zωή Πατσιώλη, Διευθύντρια Σύνταξης του NouPou.gr, εξηγεί γιατί η επένδυση σε δημόσιους χώρους ενεργούς, οικείους και ανοιχτούς είναι προϋπόθεση για ένα βιώσιμο μέλλον.
- 15/07/2025, 11:36
Τα νότια προάστια της Αθήνας βρίσκονται σε τροχιά επαναπροσδιορισμού. Νέα έργα, νέοι ρυθμοί, νέες ανάγκες. Η Αθηναϊκή Ριβιέρα συστήνεται ως το μέλλον μιας πόλης που, για πρώτη ίσως φορά, στρέφει συλλογικά – ή μήπως μαζικά; – το βλέμμα της προς τη θάλασσα. Το ερώτημα, όμως, είναι κάθε άλλο παρά νέο: πώς διατηρεί κανείς τον χαρακτήρα μιας περιοχής, ενώ αυτή αλλάζει; Πώς διασφαλίζεται η ποιότητα ζωής σε μια γειτονιά που επενδύει στο αύριο;
Η ποιότητα ζωής δεν είναι έννοια αφηρημένη, ούτε επιτυγχάνεται με masterplans και υποσχέσεις ανάπτυξης. Οι πόλεις που ανθίζουν είναι αυτές που επενδύουν – μεταξύ άλλων – στους δημόσιους χώρους ως ζωντανά κύτταρα κοινωνικής ζωής. Εκείνες που δημιουργούν κοινότητες και σημεία συνάντησης, εκείνες που ενθαρρύνουν projects όπου ο δημόσιος χαρακτήρας δεν είναι ευσεβής πόθος, αλλά εμπειρία.
Ο όρος Placemaking δημιουργήθηκε για να περιγράψει ακριβώς αυτό. Από τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, όταν στοχαστές όπως η Jane Jacobs μιλούσαν για τη σημασία της ανθρώπινης κλίμακας στις πόλεις, μέχρι σήμερα, που η βιωσιμότητα – περιβαλλοντική, κοινωνική, οικονομική – αποτελεί επείγον ζητούμενο, οι placemakers οραματίζονται δημόσιους χώρους που λειτουργούν ως ενεργά πεδία δράσης. Δεν αρκεί να φτιάξεις ένα ωραίο πάρκο ή μια καλοσχεδιασμένη πλατεία. Χρειάζεται να δημιουργήσεις «τόπους» που έχουν σκοπό, ταυτότητα και βιωματική αξία.
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι ίσως το πιο επιτυχημένο τέτοιο παράδειγμα στην Ελλάδα. Ένας δημόσιος χώρος συμμετοχικός, φιλόξενος και ακούραστος. Ένα σημείο αναφοράς που, αντί να εξαντλείται στο κύρος και τον συμβολισμό του, γεμίζει κάθε γωνιά του με μικρές σκηνές καθημερινότητας όπου η ζωή εξελίσσεται φυσικά, με τρόπο γόνιμο και συμπεριληπτικό. Αυτό που κάνει τελικά το ΚΠΙΣΝ εμβληματικό δεν είναι η αρχιτεκτονική του ή το πολιτιστικό του εκτόπισμα, αλλά το συνολικό κοινωνικό του αποτύπωμα. Είναι οι δράσεις του. Είναι το ότι ανήκει, έμπρακτα, σε όσους το επισκέπτονται.
Καθώς λοιπόν η ανάπλαση του Ελληνικού υπόσχεται το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο πάρκο της Ευρώπης, το στοίχημα δεν είναι το μέγεθος. Είναι η ανάγκη να λειτουργήσει το νέο Μητροπολιτικό Πάρκο ως οργανικό κομμάτι της ζωής της πόλης. Το Experience Park αποτελεί ένα ενθαρρυντικό πρώτο βήμα. Όσο περιμένουμε τα επόμενα, αξίζει ίσως να στρέψουμε το βλέμμα μας όχι μόνο προς την όμορφη θάλασσα, αλλά κυρίως προς τον μακρινό ορίζοντα. Και να συμφωνήσουμε πως, αν τα νότια προάστια δεν θέλουμε να γίνουν απλώς το θερινό θέρετρο μιας νέας, τουριστικής Αθήνας, οφείλουμε να επενδύσουμε σε κάτι πολύ πιο δύσκολο από την αισθητική: στη συνύπαρξη.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “White Paper: The Big Business of the South”, την ειδική έκδοση της NouPou Media για το σήμερα και το αύριο της Αθηναϊκής Ριβιέρας.