Εκπαιδευτήρια Γείτονα: Η φιλοζωία ως μάθημα ζωής
Η Σωτηρία Τριανταφύλλου, Φιλόλογος και Συντονίστρια Ανθρωπιστικών Σπουδών του Γενικού Λυκείου των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα, γράφει για τον ρόλο της εκπαίδευσης ως πολύτιμου συμμάχου στη διαμόρφωση μιας πιο φιλοζωικής και συμπεριληπτικής κοινωνίας - εκεί όπου τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τη σχέση τους με τα ζώα τι σημαίνει ενσυναίσθηση, ευθύνη και σεβασμός προς κάθε μορφή ζωής.
- 03/11/2025, 11:47
Σε μια εποχή που η κοινωνία μας αναζητά τρόπους να γίνει πιο συμπεριληπτική και ευαίσθητη, η εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμος αρωγός, προσφέροντας έναν ουσιαστικό σύμμαχο στον αγώνα προστασίας και υποστήριξης της ευζωίας των ζώων. Πέρα από τη φυσική συντροφικότητα που προσφέρουν τα ζώα στον άνθρωπο, «διδάσκουν» ανιδιοτελώς στα παιδιά και στους εφήβους τα πολύτιμα μαθήματα της ενσυναίσθησης, της ανάληψης ευθύνης και της αποδοχής της διαφορετικότητας. Η επαφή με τα ζώα γίνεται για τα παιδιά μάθημα ζωής και ανθρωπισμού.
Επιστημονικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών επιβεβαιώνουν αυτό που η διαίσθησή μας γνώριζε εδώ και αιώνες: η επαφή με τα ζώα έχει βαθύτατη θεραπευτική δράση. Η παρουσία ενός ζώου δίπλα σε έναν άνθρωπο δεν είναι απλώς λειτουργική – είναι μια ζωντανή απόδειξη της αλληλεξάρτησης που χαρακτηρίζει τον φυσικό κόσμο. Για τα παιδιά, η γνωριμία με αυτή την ξεχωριστή σχέση ανοίγει νέους ορίζοντες κατανόησης. Όταν ένας μαθητής βλέπει τη βαθιά σύνδεση μεταξύ ανθρώπων και ζώων, αντιλαμβάνεται τη σημασία της εμπιστοσύνης, της υπευθυνότητας και της αφοσίωσης. Παράλληλα, μαθαίνει να σέβεται τη διαφορετικότητα και να κατανοεί ότι κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και τις δικές του ανάγκες.
Με την καθιέρωση της 4ης Απριλίου ως ημέρας προώθησης της φιλοζωίας στα σχολεία, μπορούμε να ατενίσουμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία το μέλλον της σχέσης παιδιού – ζώου και κατ’ επέκταση ενήλικα – ζώου. Η εκπαιδευτική αξία της επαφής με τα ζώα υπερβαίνει τη θεωρητική γνώση. Όταν οι νέοι οργανώνουν δραστηριότητες για να υποστηρίξουν φορείς προστασίας ζώων ή θεραπευτικά προγράμματα με ζώα, αναπτύσσουν πρακτικές δεξιότητες οργάνωσης, επικοινωνίας και κοινωνικής δράσης. Μαθαίνουν να σχεδιάζουν, να συνεργάζονται και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για έναν σκοπό μεγαλύτερο από τον εαυτό τους.
Αυτή η βιωματική μάθηση έχει διπλή αξία: από τη μια, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών, από την άλλη, τα βοηθά να αναπτύξουν μια ολιστική αντίληψη για τον ρόλο τους ως μελλοντικούς ενεργούς πολίτες. Όταν ένας έφηβος συμμετέχει στη φροντίδα αδέσποτων ζώων ή σε προγράμματα ζωοθεραπείας, δεν προσφέρει απλώς οικονομική υποστήριξη αλλά συμμετέχει σε μια αλυσίδα αλληλεγγύης που συνδέει όλα τα μέλη της κοινωνίας.
Φιλοζωία: Η σημασία της κατάλληλης εκπαίδευσης
Η γνωριμία με τα ζώα περιλαμβάνει και την εκμάθηση των κατάλληλων τρόπων συμπεριφοράς απέναντί τους. Είναι σημαντικό τα παιδιά να μαθαίνουν να σέβονται τα όρια και τις ανάγκες των ζώων, αλλά ταυτόχρονα να αντιλαμβάνονται τη βαθιά σύνδεση και αγάπη που μπορεί να αναπτυχθεί μεταξύ ανθρώπου και ζώου. Αυτή η εκπαίδευση καλλιεργεί την ευαισθησία και τον σεβασμό, αξίες που επεκτείνονται πέρα από τη σχέση με τα ζώα και διαποτίζουν ολόκληρη την προσωπικότητά τους.
Η σωστή ενημέρωση περιλαμβάνει και την κατανόηση των πέντε θεμελιωδών ελευθεριών για την ευζωία των ζώων: την απουσία πείνας και δίψας, την παροχή κατάλληλου καταφυγίου, την πρόληψη ασθενειών, την αποφυγή φόβου και άγχους, και τη δυνατότητα έκφρασης φυσικών συμπεριφορών. Η συνειδητοποίηση αυτών των ελευθεριών από τους μαθητές αποτελεί βασικό στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς διδάσκει στα παιδιά όχι μόνο πώς να φροντίζουν υπεύθυνα τα ζώα, αλλά και πώς να αναγνωρίζουν και να σέβονται τις βασικές ανάγκες κάθε έμβιου όντος. Μέσω αυτής της εκπαίδευσης, οι μαθητές αναπτύσσουν μια βαθύτερη κατανόηση της αλληλεξάρτησης που διέπει τον φυσικό κόσμο και του δικού τους ρόλου ως προστάτες της ευζωίας.
Η επαφή με τα ζώα λειτουργεί ως καταλύτης για βαθύτερες συζητήσεις εντός της τάξης σχετικά με τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Όταν οι μαθητές, για παράδειγμα, βλέπουν πώς τα ζώα μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους με διάφορες ανάγκες και προκλήσεις, αρχίζουν να κατανοούν ότι οι δυσκολίες δεν είναι εμπόδια αλλά απλώς διαφορετικές πραγματικότητες που χρειάζονται κατάλληλη υποστήριξη και κατανόηση.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν να βλέπουν πέρα από τις εμφανείς διαφορές και να εστιάζουν στις κοινές ανάγκες και επιθυμίες που μας ενώνουν ως ανθρώπους. Αναπτύσσουν την ικανότητα να υποστηρίζουν την καθολική αποδοχή, να επιχειρηματολογούν υπέρ της συμπερίληψης και να δρουν ως πρεσβευτές μιας πιο δίκαιης κοινωνίας.
Το παιδαγωγικό όραμα στην πράξη
Σύγχρονα εκπαιδευτικά ιδρύματα που αγκαλιάζουν αυτή τη φιλοσοφία δεν περιορίζονται στη μετάδοση γνώσεων αλλά στοχεύουν στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Η ενασχόληση με θέματα φιλοζωίας και προστασίας των ζώων αποτελεί φυσική επέκταση ενός εκπαιδευτικού οράματος που τοποθετεί την ενσυναίσθηση, την κοινωνική ευθύνη και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα στο κέντρο της παιδαγωγικής πρακτικής.
Με τη συγκεκριμένη οπτική, μαθητές και μαθήτριες του Λυκείου των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα πραγματοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη στον Ελληνικό Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών, όπου είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τη φροντίδα και την προστασία εγκαταλελειμμένων ή κακοποιημένων ιπποειδών. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, περιηγήθηκαν στις εγκαταστάσεις μαθαίνοντας για τα βιώματα του κάθε ζώου ξεχωριστά. Η εμπειρία κορυφώθηκε με την αναδοχή αλόγων και την ανάληψη της κάλυψης μέρους της σίτισης και περίθαλψης των ζώων, αποδεικνύοντας έμπρακτα την ευαισθησία και το αίσθημα ευθύνης απέναντι στα ζώα και στο περιβάλλον. Τέτοιες δράσεις αποτελούν ζωντανό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η θεωρία μετατρέπεται σε πράξη και η εκπαίδευση σε κοινωνική δράση.
Όταν η εκπαίδευση συνδέει τη γνώση με την πράξη και τη θεωρία με την ανθρώπινη αλληλεγγύη, τα αποτελέσματα είναι ορατά: νέοι που όχι μόνο γνωρίζουν αλλά και νοιάζονται, που όχι μόνο κατανοούν αλλά και δρουν, που όχι μόνο μαθαίνουν αλλά και διδάσκουν μέσα από το παράδειγμά τους.
Η σχέση ανθρώπου και ζώου μας υπενθυμίζει τη βαθιά αλληλεξάρτηση που διέπει τον φυσικό κόσμο. Διδάσκοντας στα παιδιά να εκτιμούν και να υποστηρίζουν αυτή τη σχέση, τα προετοιμάζουμε για ένα μέλλον όπου η συμπόνια και ο σεβασμός δεν θα είναι απλώς αξίες αλλά τρόπος ζωής.
Σε έναν κόσμο που συχνά μοιάζει κατακερματισμένος και αδιάφορος, η επαφή με τα ζώα προσφέρει στους νέους μας ένα ισχυρό μάθημα: ότι η αληθινή δύναμη βρίσκεται όχι στην κυριαρχία αλλά στη συνεργασία, όχι στην εκμετάλλευση αλλά στην αμοιβαία φροντίδα, όχι στην απομόνωση αλλά στη σύνδεση με όλες τις μορφές ζωής που μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη.
Μέσα από αυτή την εκπαιδευτική διαδικασία, τα παιδιά και οι έφηβοι δεν αποκτούν μόνο γνώσεις και δεξιότητες – αποκτούν μια πυξίδα αξιών που θα τους οδηγήσει να γίνουν οι συμπονετικοί και υπεύθυνοι πολίτες του αύριο.