Τι μπορεί να κάνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση για τα άτομα με Αναπηρία; Μια συζήτηση με τον Δήμαρχο Ελληνικού – Αργυρούπολης
Λίγες ώρες πριν από την έναρξη του πρώτου Πανελλαδικού Αυτοδιοικητικού Forum για την αναπηρία που διοργανώνει ο Δήμος Ελληνικού – Αργυρούπολης, ο δήμαρχος Γιάννης Κωνσταντάτος μιλά στο NouPou για το όραμα, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις - εντός και εκτός του δήμου του - και, κυρίως, για την ανάγκη για πραγματική ισότητα και ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία.
- 01/10/2025, 09:20
Η συζήτηση γύρω από την αναπηρία στην Ελλάδα συχνά εξαντλείται σε διακηρύξεις και καλές προθέσεις. Την ίδια στιγμή, τα άτομα με αναπηρία καλούνται να αντιμετωπίσουν στην πράξη τις δυσκολίες της καθημερινότητας: από την προσβασιμότητα στον δημόσιο χώρο μέχρι αποκλεισμούς στην εκπαίδευση και στις ευκαιρίες εργασίας. Ο Δήμαρχος Ελληνικού – Αργυρούπολης, Γιάννης Κωνσταντάτος, πιστεύει ότι μέρος της απάντησης σε αυτά τα προβλήματα μπορεί – και πρέπει – να δώσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Τον συναντήσαμε λίγο πριν από την έναρξη του 1ου Πανελλαδικού Αυτοδιοικητικού Forum για τα Άτομα με Αναπηρία: μια πρωτοβουλία του Δήμου Ελληνικού – Αργυρούπολης, με αφορμή τη συμπλήρωση δύο ετών λειτουργίας του σύγχρονου Κέντρου Φροντίδας ΑμεΑ στο Ελληνικό. Το ραντεβού μας δόθηκε φυσικά στις εγκαταστάσεις του συγκροτήματος, που αποτελείται από τέσσερις κτιριακές μονάδες και στεγάζει τα σωματεία Αμυμώνη, Ερμής, Νίκη – Victor Artant, τον Σύλλογο Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας και τον αθλητικό όμιλο Ιππόκαμπος ΑΜΕΑ.
Η εικόνα του Κέντρου είναι από μόνη της μια απάντηση σε όσα συχνά μένουν στα χαρτιά: ένα κτίριο λειτουργικό και απόλυτα προσβάσιμο, γεμάτο ζωή και δημιουργία. Εδώ, περισσότεροι από 500 άνθρωποι με αναπηρία έχουν βρει στήριξη, ασφάλεια και μια καθημερινότητα που τους χωρά. Σε αυτό το πλαίσιο, το 1ο Πανελλαδικό Αυτοδιοικητικό Forum για τα Άτομα με Αναπηρία δεν έρχεται απλώς ως μια διοργάνωση με δεκάδες ομιλητές και βιωματικές δράσεις, αλλά ως ένα κάλεσμα για να ξεκινήσει ένας ειλικρινής διάλογος σε εθνικό επίπεδο. Ένας διάλογος που θέλει να ενώσει την αυτοδιοίκηση, την επιστημονική κοινότητα, τους συλλόγους και την πολιτεία γύρω από ένα κοινό όραμα: ίσες ευκαιρίες, πραγματική συμπερίληψη και μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Το 1ο Πανελλαδικό Αυτοδιοικητικό Forum για τα Άτομα με Αναπηρία είναι μια πρωτοβουλία που ξεχωρίζει. Τι σας ώθησε να το οργανώσετε και τι σημαίνει για εσάς προσωπικά;
Η πρωτοβουλία αυτή γεννήθηκε από την πεποίθηση ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να μένει θεατής και στα ζητήματα που αφορούν τα Άτομα με Αναπηρία. Οφείλει να είναι πρωταγωνιστής. Στον Δήμο Ελληνικού – Αργυρούπολης έχουμε θεσπίσει Αντιδημαρχία Νεολαίας, Ατόμων με Αναπηρία και Τρίτης Ηλικίας, ακριβώς γιατί θέλουμε αυτά τα θέματα να είναι στο επίκεντρο της πολιτικής μας, με συνέχεια και συνέπεια. Παράλληλα, από τον Σεπτέμβριο του 2023 διαθέτουμε το πιο σύγχρονο Κέντρο Φροντίδας ΑμεΑ στην Ελλάδα μας και αυτό μας όπλισε με ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη. Δεν αρκεί να δημιουργήσεις μια δομή, πρέπει να ανοίξεις και τον δρόμο για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Στο πλαίσιο αυτό διοργανώνουμε λοιπόν το 1ο Πανελλαδικό Αυτοδιοικητικό Forum, το οποίο θέλουμε να είναι μια κατάθεση ψυχής, ένας δημόσιος διάλογος που να αφήσει παρακαταθήκη και να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια νέα καθημερινότητα.
Το Κέντρο Φροντίδας ΑμεΑ του Δήμου λειτουργεί ήδη εδώ και δύο χρόνια. Ποιο είναι μέχρι σήμερα το αποτύπωμά του στην κοινωνία;
Σε δύο μόλις χρόνια, το Κέντρο Φροντίδας ΑμεΑ – με συνολική δόμηση 11.500 τ.μ., σε οικόπεδο 7.400 τ.μ.- έχει έχει αλλάξει τον χάρτη για τα άτομα με αναπηρία στην Αττική. Πλέον, στεγάζονται σε αυτό σωματεία – φορείς ΑμεΑ της περιοχής μας, που πριν από την δημιουργία και λειτουργία του πρότυπου αυτού κτιριακού συγκροτήματος, στεγάζονταν εντός του Ελληνικού σε πρόχειρες και ανεπαρκείς για τις ανάγκες τους εγκαταστάσεις μόλις 2.500 τ.μ..
Από την αρχή της λειτουργίας του, τον Σεπτέμβριο του 2023 μέχρι και σήμερα, περισσότεροι από 500 συμπολίτες μας με αναπηρία έχουν βρει εκεί στήριξη, αποδοχή, δημιουργία. Για τις οικογένειές τους είναι μια ανάσα, μια καθημερινή ασφάλεια ότι οι άνθρωποί τους βρίσκονται σε ένα περιβάλλον αξιοπρέπειας και σεβασμού. Το αποτύπωμα είναι κοινωνικό, αλλά και βαθιά ανθρώπινο: είναι το χαμόγελο αυτών των ανθρώπων όταν αισθάνονται ισότιμοι και χρήσιμοι.
Στο Forum συμμετέχουν δεκάδες φορείς, επιστήμονες και εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης. Ποιες συνεργασίες θα θέλατε να προκύψουν μέσα από αυτόν τον διάλογο;
Στόχος μας είναι να δημιουργηθεί ένα πανελλαδικό δίκτυο συνεργασιών και μια καθημερινότητα στην πράξη λειτουργική για τους συμπολίτες μας με αναπηρίες. Μέσα από το Forum θα επιδιώξουμε να δούμε Δήμους, συλλόγους, επιστημονικούς φορείς και την ίδια την Πολιτεία να ενώνονται γύρω από ένα κοινό σχέδιο: ίσες ευκαιρίες και ουσιαστική συμπερίληψη. Στόχος είναι αυτό το Forum να είναι η αφετηρία για μια εθνική στρατηγική που θα στηρίζεται στην πράξη και όχι στα λόγια.
Στα πρακτικά, πόσο δύσκολο ήταν να οργανωθεί ένα συνέδριο με τόσους ομιλητές; Επιπλέον, έχετε ετοιμάσει ένα πραγματικά εντυπωσιακό πρόγραμμα με παράλληλες, πολύ ενδιαφέρουσες, βιωματικές δράσεις. Πόσο καιρό δουλεύετε για αυτό;
Δεν θα σας κρύψω ότι ήταν μια τεράστια πρόκληση και μερικές φορές μας έκανε να το διπλοσκεφτούμε αν θα μπορούσαμε να σηκώσουμε ένα τόσο σημαντικό κεφάλαιο μιας και η αναπηρία δεν είναι ένας και μόνο τομέας, αλλά όλα όσα κάνουμε στην καθημερινότητά μας. Μιλάμε για 100 ομιλητές και 34 βιωματικές δράσεις, ένα πρόγραμμα που ξεπερνά κάθε συνηθισμένο συνέδριο. Δουλεύουμε πάνω από 4 μήνες μεθοδικά, με την ομάδα μου, με την Αντιδήμαρχο Ελίνα Αλεξίου, με φορείς και με ειδικούς, για να διασφαλίσουμε ότι όλα θα κυλήσουν άψογα. Το πιο σημαντικό, όμως, δεν είναι η οργάνωση. Είναι ότι όλη αυτή η δουλειά θα φέρει στο προσκήνιο φωνές που μέχρι σήμερα δεν ακούγονταν αρκετά.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που βλέπετε σήμερα στην καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα;
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η ίδια η καθημερινότητα. Η έλλειψη προσβασιμότητας, τα ανύπαρκτα ή ακατάλληλα πεζοδρόμια, οι δημόσιες υπηρεσίες που δεν είναι σχεδιασμένες για όλους, η δυσκολία εύρεσης εργασίας. Η κοινωνία μας δεν έχει ακόμη καταλάβει ότι το να εξασφαλίσεις ισότητα για τα ΑμεΑ δεν είναι πολυτέλεια, αλλά υποχρέωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα.
Σήμερα, πόσα άτομα με αναπηρία εργάζονται στον Δήμο Ελληνικού – Αργυρούπολης;
Σήμερα στον Δήμο μας εργάζονται 25 άτομα με αναπηρία. Και έχουμε ήδη προβλέψει να προστεθούν άμεσα άλλοι 3 εργαζόμενοι. Δεν είναι απλώς αριθμοί. Είναι συμπολίτες μας που αποδεικνύουν καθημερινά ότι η αναπηρία δεν είναι εμπόδιο, αλλά μια διαφορετική ικανότητα.
Το δημαρχείο και οι δημοτικές υπηρεσίες είναι πλήρως προσβάσιμες; Τι γίνεται στα σχολεία της περιοχής σας;
Έχουμε κάνει σημαντικά βήματα στην προσβασιμότητα, αλλά γνωρίζω ότι δεν είμαστε ακόμη στο 100%. Το Δημαρχείο μας και τα δημοτικά μας κτίρια διαθέτουν ράμπες και έχουμε οργανώσει έτσι τις υπηρεσίες ώστε αυτές που έχουν κοινό να εξυπηρετούνται από το ισόγειο προκειμένου η πρόσβαση να είναι προσπελάσιμη. Στα σχολεία μας έχουμε κατασκευάσει ασανσέρ και τουαλέτες ΑμεΑ και σε κοινωνικές δομές έχουμε αναβατόρια. Σίγουρα εντοπίζονται ακόμη ελλείψεις που πρέπει να καλυφθούν και έχουμε προγραμματίσει και νέες παρεμβάσεις για να γίνουν πλήρως φιλικά σε κάθε μορφή αναπηρίας.
“Όταν μιλάμε με μία φωνή, η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να μας ακούσει”.
Είναι για τους δήμους εύκολο να απορροφήσουν ευρωπαϊκά κονδύλια για έργα υπέρ των ατόμων με αναπηρία; Ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες που συναντάτε;
Η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι μια χρονοβόρα και συχνά γραφειοκρατική διαδικασία. Ένας δήμος για να απορροφήσει τέτοια κονδύλια πρέπει να είναι προσανατολισμένος στην αξιοποίηση προγραμμάτων και για να είναι προσανατολισμένος σ’ αυτό πρέπει να έχει εμπνευσμένους Αιρετούς και αρμόδια και στελεχωμένη με εξειδικευμένους υπαλλήλους, Υπηρεσία Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων στην αντίστοιχη Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προγραμματισμού και από την άλλη να έχει κατάλληλα και εκπαιδευμένα Στελέχη στη Διεύθυνση Κοινωνικών Υπηρεσιών. Εναλλακτικά θα πρέπει να αξιοποιεί εξωτερικούς συνεργάτες και να αναθέτει σε αυτούς την δουλειά αυτή “on a project base”. Αυτό που θεωρώ ότι πρέπει να γίνει, είναι να έχει ο κάθε Δήμος μια Μονάδα (Διεύθυνση ή Τμήμα) Ευρωπαϊκών και άλλων Προγραμμάτων άρτια στελεχωμένο με το λιγότερο 5-6 επιστήμονες (Μηχανικούς, Πληροφορικούς, Οικονομολόγους, Κοινωνιολόγους, Περιφερειολόγους, Κοινωνικούς Λειτουργούς), για να μπορεί να σχεδιάσει και να διεκδικήσει τέτοια προγράμματα.
Ως εμπνευστής του Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων, έχετε δείξει ότι δίνετε βαρύτητα στη συνεργασία μεταξύ των δήμων. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί η αυτοδιοίκηση να συνενώσει δυνάμεις γύρω από την αναπηρία και τη συμπερίληψη;
Το Δίκτυο Ανθεκτικών Πόλεων ήταν η απόδειξη ότι οι Δήμοι, όταν ενώνονται, γίνονται πιο δυνατοί. Το ίδιο πρέπει να γίνει και στο πεδίο της αναπηρίας. Η αυτοδιοίκηση μπορεί να χαράξει κοινές στρατηγικές, να διεκδικήσει ευρωπαϊκούς πόρους από κοινού, να μοιραστεί καλές πρακτικές. Όταν μιλάμε με μία φωνή, η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να μας ακούσει.
Έχετε παραδείγματα από πόλεις του εξωτερικού που σας εμπνέουν και θεωρείτε ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πρότυπα και για την Ελλάδα; Αν μπορούσατε να υιοθετήσετε ένα συγκεκριμένο μέτρο ή υποδομή που είδατε σε μια άλλη πόλη, ποιο θα ήταν αυτό;
Υπάρχουν εκατοντάδες πόλεις στην Ευρώπη που ανταποκρίνονται σε αυτή την ανάγκη, αλλά υπάρχουν και πολλές ελληνικές πόλεις που είναι καλά οργανωμένες στον τομέα αυτό. Αν έπρεπε να υιοθετήσουμε ένα μέτρο, θα ήταν αυτό: μια πόλη που δεν χρειάζεται να ρωτήσεις αν είναι προσβάσιμη, γιατί απλά είναι. Αυτό είναι το όραμά μου και για την Ελλάδα – να μην αποτελεί η προσβασιμότητα εξαίρεση, αλλά κανόνα.