Ευγενία Ηλιάδου: «Ο ρόλος της Κλινικής Διαιτολογίας δεν είναι μόνο συμβουλευτικός, είναι και θεραπευτικός»
Μιλήσαμε με την Ευγενία Ηλιάδου, Διατροφολόγο - Κλινική Διαιτολόγο, για τον ρόλο της Κλινικής Διαιτολογίας σε περιπτώσεις ασθενών με παθολογικά νοσήματα, διαταραχές λήψης τροφής ή που νοσηλεύονται στη μονάδα εντατικής θεραπείας.
- 04/06/2025
Στις μέρες μας, η υγιεινή διατροφή συχνά συνδέεται με την εξωτερική εμφάνιση και τη γρήγορη απώλεια βάρους – ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Όμως, πίσω από την εικόνα του/της «διαιτολόγου» που δίνει έτοιμες δίαιτες, υπάρχει ένας ολόκληρος επιστημονικός κλάδος με σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων. Η Κλινική Διαιτολογία είναι βασικό μέρος της θεραπείας πολλών ασθενειών – από χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις έως τη διατροφική υποστήριξη στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Μιλήσαμε με την κυρία Ευγενία Ηλιάδου, Κλινική Διαιτολόγο – Διατροφολόγο με πολυετή εμπειρία στο Ηνωμένο Βασίλειο και επικεφαλής του Διαιτολογικού Τμήματος στο Mediterraneo Hospital. Μέσα από τη συζήτηση, εξετάζουμε τον ρόλο της κλινικής διατροφής στην ιατρική πράξη, πότε είναι απαραίτητη η βοήθεια ειδικού και γιατί η εξατομικευμένη παρέμβαση είναι κρίσιμη για τη συνολική υγεία.
Η κυρία Ηλιάδου, έχοντας αποκτήσει πολυετή εμπειρία σε κλινικές της Μεγάλης Βρετανίας, αποτελεί από το 2010 την Προϊσταμένη του Διαιτολογικού Τμήματος του Mediterraneo Hospital στη Γλυφάδα.
Αρχικά, κυρία Ηλιάδου, θα ήθελα να μας διευκρινίσετε, ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μία διαιτολόγο-διατροφολόγο και σε μια κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο, όπως εσείς.
«Η βασική διαφορά ανάμεσα σε μία διαιτολόγο-διατροφολόγο και σε μία κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο έγκειται στο αντικείμενο εξειδίκευσης και στο περιβάλλον εργασίας.
Η/Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος ασχολείται κυρίως με την πρόληψη, την προαγωγή της υγείας και την εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα σωστής διατροφής, ευεξίας και διατήρησης υγιούς βάρους.
Αντίθετα, η/ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος έχει εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στη διατροφική υποστήριξη ασθενών με ιατρικά προβλήματα, όπως ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, οι γαστρεντερολογικές παθήσεις, οι διαταραχές θρέψης ή ακόμα και η σίτιση κατά τη διάρκεια της νοσηλείας. Συνεργάζεται στενά με γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας, τόσο σε νοσοκομεία όσο και σε κλινικές.
Με απλά λόγια, ενώ και οι δύο ειδικότητες έχουν κοινή βάση γνώσεων στη διατροφή, ο κλινικός διαιτολόγος έχει την κατάρτιση και την ευθύνη να χειρίζεται ιατρικά περιστατικά, πάντα μέσα σε ένα διεπιστημονικό πλαίσιο».
Ποιες είναι οι πιο συχνές περιπτώσεις ασθενών που αντιμετωπίζετε στην καθημερινότητά σας;
«Λόγω της εργασίας μου σε κλινική, έρχομαι καθημερινά σε επαφή με ασθενείς που παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα παθολογικών καταστάσεων, όπως παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακά και νεφρολογικά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, καθώς και φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, όπως πχ το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Παρακολουθώ διατροφικά ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις, μεταξύ των οποίων και επεμβάσεις βαριατρικής χειρουργικής (γαστρικό bypass, γαστρικό μανίκι κ.λπ.).
Παράλληλα, διαχειρίζομαι περιστατικά με διαταραχές θρέψης, στην κλινική κυρίως υποθρεψία και στο γραφείο μου περισσότερο νευρική ανορεξία και βουλιμία. Στο Mediterraneo Hospital, με την ομάδα μου, αναλαμβάνουμε επίσης τη διατροφική υποστήριξη ασθενών που νοσηλεύονται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Πρόσφατα, ξεκινήσαμε συνεργασία με κλινική που εξειδικεύεται σε χειρουργεία για τη διαχείριση της δυσφορίας αναστήματος (χαμηλό ανάστημα), με στόχο την ανάπτυξη εξατομικευμένων διατροφικών οδηγιών για αυτήν την εξειδικευμένη κατηγορία ασθενών».
Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν σε κάποιον άνθρωπο ότι πρέπει να απευθυνθεί σε μία κλινική διαιτολόγο –πέρα από το να τον παραπέμψει κάποιος γιατρός;
«Αν και συχνά ένας γιατρός είναι αυτός που παραπέμπει τον ασθενή σε εμάς, υπάρχουν αρκετά σημάδια που μπορεί να αναγνωρίσει και το ίδιο το άτομο ώστε να απευθυνθεί απευθείας σε μία κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα είναι:
- Ανεξήγητη απώλεια ή αύξηση βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα
- Χρόνια κόπωση, αδυναμία ή ευερεθιστότητα, που μπορεί να συνδέονται με διατροφικές ελλείψεις
- Συχνές πεπτικές διαταραχές όπως φουσκώματα, διάρροιες, δυσκοιλιότητα ή καούρες
- Διατροφικές διαταραχές ή διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος
- Ιστορικό ή παρουσία χρόνιων παθήσεων, όπως διαβήτης, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, καρκίνος, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υποθυρεοειδισμός, που χρειάζονται διατροφική παρέμβαση
- Συχνές λοιμώξεις ή κακή επούλωση τραυμάτων, που μπορεί να σχετίζονται με ανεπαρκή θρέψη
- Ή ακόμα και απλώς η ανάγκη για διατροφική καθοδήγηση σε φάσεις ζωής με αυξημένες απαιτήσεις, όπως η εγκυμοσύνη, o θηλασμός, η εμμηνόπαυση ή η τρίτη ηλικία
Ο ρόλος της κλινικής διαιτολόγου δεν είναι μόνο συμβουλευτικός· είναι και θεραπευτικός. Μπορούμε να προλάβουμε ή να διαχειριστούμε καλύτερα πολλές παθήσεις μέσω της διατροφής, και η έγκαιρη παρέμβαση κάνει τη διαφορά».
Ως πάσχων από φλεγμονώδες νόσημα του εντέρου (ελκώδη κολίτιδα), θα ήθελα τη γνώμη σας σχετικά με τους λόγους που θεωρείτε σημαντικό κάποιος με ελκώδη κολίτιδα ή με νόσο του Crohn να απευθυνθεί σε διατροφολόγο. Έχετε τέτοιους ασθενείς; Με ποιον τρόπο τους βοηθάτε;
«Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει διατροφική υποστήριξη σε αυτά τα νοσήματα.
Οι λόγοι είναι πολλοί:
- Καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου – και ιδιαίτερα στις εξάρσεις – η διατροφή παίζει καταλυτικό ρόλο στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Δεν «θεραπεύει» το νόσημα, αλλά μπορεί να μειώσει την ένταση των ενοχλήσεων και να διευκολύνει τη λειτουργία του εντέρου.
- Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν έλλειψη σε βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως σίδηρο, φυλλικό οξύ, βιταμίνη B12, ασβέστιο ή βιταμίνη D, λόγω δυσαπορρόφησης ή περιοριστικών διαιτών. Αυτά μπορούν να εντοπιστούν και να καλυφθούν σωστά με την καθοδήγησή μας.
- Επίσης, κατά τη φάση ύφεσης της νόσου, στόχος είναι η σταδιακή επαναφορά σε μια ισορροπημένη διατροφή, χωρίς όμως να προκληθούν υποτροπές. Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή και εξατομίκευση.
- Επιπλέον, ένας/μία κλινικός διαιτολόγος μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να ξεχωρίσει ποιες τροφές τον ενοχλούν πραγματικά και ποιες όχι, ώστε να αποφύγουμε περιττούς διατροφικούς αποκλεισμούς που οδηγούν σε υποθρεψία.
- Τέλος, η ψυχολογική πίεση γύρω από τη διατροφή σε τέτοιες παθήσεις είναι έντονη. Η υποστήριξή μας μπορεί να προσφέρει και αίσθηση ασφάλειας».
Πώς κάποιος ασθενής ο οποίος εξαιτίας της ασθένειάς του απαγορεύεται να γευτεί διάφορα είδη τροφών, μπορεί να συνεχίσει να απολαμβάνει το φαγητό;
«Σε αυτό το σημείο, καθοριστικό ρόλο παίρνει ο κλινικός διαιτολόγος, ο οποίος είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος ώστε να υποστηρίζει αυτούς τους ασθενείς, εντοπίζοντας λύσεις και προσαρμόζοντας τη σύνθεση των γευμάτων όταν ορισμένες τροφές πρέπει να αποκλειστούν από το διαιτολόγιό τους. Στόχος του είναι πάντα η διατήρηση της σωστής ισορροπίας, με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε ασθενούς.
Παράλληλα, ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει να απολαμβάνει το φαγητό με μικρές τροποποιήσεις. Χρειάζεται να εστιάσει στην ενίσχυση της γεύσης μέσω της χρήσης καρυκευμάτων, μπαχαρικών ή λεμονιού. Επιπλέον, μπορεί να δοκιμάσει νέες συνταγές και τρόφιμα προσαρμοσμένα στις ανάγκες του».
Πώς διαχειρίζεστε την άρνηση ή την κατάθλιψη που μπορεί να σχετίζεται με τη διατροφή σε ασθενείς;
«Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις συνεργαζόμαστε στενά με την ιατρική ομάδα για να καταλήξουμε στο διατροφικό μας πλάνο καθώς συντρέχουν συνήθως κι άλλοι ιατρικοί λόγοι που εμπλέκονται στη σίτιση του ασθενούς και πρέπει απαραιτήτως να ληφθούν υπόψιν. Ξεκινάμε με μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους και χτίζουμε στην πορεία. Σε πολλές περιπτώσεις είναι αναγκαία η χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων, καθώς η ενεργειακή πρόσληψη του ασθενούς συνήθως δεν καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά».
Έρχεστε συχνά αντιμέτωπη με μύθους ή παραπληροφόρηση σχετικά με τη διατροφή από το διαδίκτυο; Πώς τους αντιμετωπίζετε;
«Ναι, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η σωστή πληροφόρηση με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με αυτά που διαβάζουμε στο διαδίκτυο, ειδικά τις πηγές που χρησιμοποιούνται.
Πριν από μερικά χρόνια αναφέρθηκε το όνομά μου σε μία ηλεκτρονική απάτη και αμέσως επικοινώνησα με τη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος προκειμένου να επιλυθεί το θέμα. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιος αρμόδιος φορέας που μπορεί να περιορίζει τέτοιου είδους περιστατικά και να καλύπτει νομικά τους επαγγελματίες υγείας».
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στην καθημερινότητά σας ως κλινική διαιτολόγος;
«Η εξατομίκευση των οδηγιών είναι πάντα πρόκληση. Κάθε ασθενής έχει διαφορετικό ιατρικό ιστορικό, επίπεδο γνώσεων, ψυχολογική κατάσταση και τρόπο ζωής. Το να «μεταφράσεις» την επιστήμη σε κάτι που να είναι εφαρμόσιμο και ουσιαστικό για τον καθένα, απαιτεί πολύπλευρη προσέγγιση.
Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι η παραπληροφόρηση γύρω από τη διατροφή. Πολλοί έρχονται επηρεασμένοι από τάσεις ή «μαγικές λύσεις» του διαδικτύου, και χρειάζεται χρόνος και ευαισθησία για να ξαναχτιστεί εμπιστοσύνη με βάση την τεκμηριωμένη γνώση.
Τέλος, σε κλινικό πλαίσιο, η συνεργασία με την υπόλοιπη ιατρική ομάδα είναι ζωτικής σημασίας, αλλά και απαιτητική. Χρειάζεται να συνεννοούμαστε όλοι με σεβασμό και σαφήνεια, ώστε να προσφέρουμε την καλύτερη φροντίδα στον ασθενή»
Μεταξύ άλλων, είστε διατροφολόγος και της Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ Γυναικών. Τι έχετε αποκομίσει ως επαγγελματίας από τη συγκεκριμένη συνεργασία;
«Μόνο θετικά σχόλια, τα κορίτσια της Εθνικής ομάδας ήταν απόλυτα συνεργάσιμα και χαίρομαι πολύ που συνέβαλα ουσιαστικά στην προετοιμασία και διεκπεραίωση των υποχρεώσεών τους».
Με βάση και την εμπειρία σας από το σύστημα υγείας της Αγγλίας, τι θα αλλάζατε στο αντίστοιχο ελληνικό σχετικά με τη διατροφική υποστήριξη;
«Καταρχάς, θα πρότεινα τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας για διαιτολόγους στα νοσοκομεία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, ο διαιτολόγος εργάζεται κατά κύριο λόγο στο νοσοκομειακό περιβάλλον – μπορεί φυσικά να διατηρεί και ιδιωτικό γραφείο, ωστόσο η επαγγελματική του εμπειρία χτίζεται κυρίως μέσα από την κλινική πράξη. Τα οφέλη της καθημερινής συνεργασίας με τη διεπιστημονική ομάδα είναι πολύτιμα για την εξέλιξη του επαγγέλματός μας.
Επιπλέον, κάτι που θα ήθελα να αλλάξει είναι το γεγονός ότι, σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, η επίσκεψη σε διατροφολόγο καλύπτεται οικονομικά μέσω του δημόσιου συστήματος υγείας. Αυτό καθιστά την υπηρεσία προσβάσιμη σε όλους και όχι μόνο σε όσους έχουν τη δυνατότητα να την πληρώσουν ιδιωτικά. Η φιλοσοφία πίσω από αυτή την πολιτική είναι ξεκάθαρη: επενδύουμε στην πρόληψη και την υγεία του πληθυσμού, μειώνοντας έτσι μακροπρόθεσμα το κόστος για το σύστημα υγείας».
*Η Ευγενία Ηλιάδου είναι Προϊσταμένη του Διαιτολογικού Τμήματος του Mediterraneo Hospital στη Γλυφάδα, ενώ παράλληλα διατηρεί δικό της γραφείο στην περιοχή.