Ένας οδηγός επιβίωσης για την εξεταστική περίοδο από τα Εκπαιδευτήρια Γ. Ζώη
Η περίοδος των εξετάσεων δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από πίεση και πανικό. Η Δρ. Ράνια Κυριαζή (Ψυχοπαιδαγωγός, Κοινωνιολόγος και Σχολική Σύμβουλος) και η Σμαράγδα Ματθαίου (Ψυχολόγος και Σύμβουλος Σχολικής Ζωής), επιστημονικοί συνεργάτες των Εκπαιδευτηρίων Γ. Ζώη, μάς εξηγούν πώς το άγχος των εξετάσεων μπορεί να γίνει διαχειρίσιμο, τόσο για τους μαθητές όσο και για τις οικογένειές τους.
- 29/05/2025
Τα Εκπαιδευτήρια Γ. Ζώη, με μακρόχρονη εμπειρία στην ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης και με έμφαση στη συναισθηματική υποστήριξη των μαθητών, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους όπως αυτή των εξετάσεων (προαγωγικών, απολυτήριων, πανελλαδικών).
Η επιστημονική ομάδα των Εκπαιδευτηρίων Γ. Ζώη καταγράφει πρακτικές και ουσιαστικές συμβουλές για μαθητές και γονείς, με στόχο η περίοδος των εξετάσεων να μην είναι συνώνυμη με πίεση και άγχος, αλλά με αυτοπεποίθηση, υποστήριξη και ψυχραιμία.
Ακολουθούν οι προτάσεις τους:
Άγχος είναι η σωματική και ψυχική μας αντίδραση σε μια κατάσταση, η οποία θεωρείται απειλητική, σχετίζεται με άγνοια για το μέλλον και απαιτεί προσπάθεια και προετοιμασία. Κάποιες φορές το άγχος μπορεί να είναι ευεργετικό, εφόσον μας κρατά σε εγρήγορση και μας βοηθά να κινητοποιηθούμε και να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις και προβλήματα. Όταν όμως συνεχίζεται χωρίς διακοπή και με ένταση για μεγάλα χρονικά διαστήματα και συνοδεύεται και από σωματικά συμπτώματα (πονοκεφάλους, ταχυκαρδία, γαστρεντερικές ενοχλήσεις κτό.), διανοητικά (καταστροφολογία, ηττοπάθεια) και συμπεριφορικά (απομόνωση, παραίτηση) μπορεί να αποβεί βλαβερό και ζημιογόνο.
Οι τελικές προαγωγικές, απολυτήριες ή πανελλαδικές εξετάσεις σηματοδοτούν την κορύφωση μιας κοπιαστικής σχολικής χρονιάς και συνήθως αποτελούν πηγή έντονου άγχους τόσο για τους μαθητές όσο και για τις οικογένειές τους.
Το άγχος των εξετάσεων είναι μάλλον αναπόφευκτο. Πώς μπορεί λοιπόν να ελεγχθεί έτσι ώστε να λειτουργήσει θετικά για τον μαθητή και να μην προκαλέσει δυσκολίες και προβλήματα;
Ακολουθούν ενδεικτικές προτάσεις τόσο προς τους μαθητές όσο και προς τους γονείς τους.
Προτάσεις προς τους μαθητές
- Αναγνωρίζουμε τις πηγές του άγχους μας και βάζουμε μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους (το τι προσδοκούμε από τις εξετάσεις είναι αντίστοιχο της προσπάθειας που καταβάλαμε τη χρονιά που πέρασε).
- Αποφεύγουμε λανθασμένους τρόπους αντιμετώπισης του άγχους (π.χ. υπερβολική προσπάθεια της τελευταίας στιγμής, παραίτηση από κάθε προσπάθεια, επιθετικές αντιδράσεις, κάπνισμα ή αλκοόλ).
- Θυμόμαστε ότι αυτό που μετράει είναι η ποιότητα και όχι η ποσότητα της μελέτης. Γι αυτό οργανώνουμε σωστά τον χρόνο μας, συγκεντρωνόμαστε σε αυτό που κάνουμε, για να διευκολύνουμε τη μνήμη μας, και δεν παραλείπουμε να κάνουμε σύντομα διαλείμματα, τα οποία προϋποθέτουν κίνηση και αλλαγή περιβάλλοντος (έστω κι αν αυτή είναι η αλλαγή δωματίου!).
- Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη σωστή διατροφή (προτιμάμε σπιτικό φαγητό) και στον ύπνο μας (όχι λιγότερες από 7 ώρες).
- Το πρόγραμμά μας πρέπει να περιλαμβάνει άθληση κι άλλες χαλαρωτικές δραστηριότητες (π.χ. μουσική) για αποφόρτιση κι εκτόνωση.
- Όταν νιώθουμε ένταση και δυσφορία, φροντίζουμε να αναπνέουμε σωστά (τεχνικές αναπνοής: π.χ. εισπνοή με την κοιλιά – εκπνοή από τη μύτη).
- Προσπαθούμε να αντικαθιστούμε τις αρνητικές σκέψεις με όμορφα και θετικά ερεθίσματα. Φτιάχνουμε τη «λίστα των θετικών σκέψεων», μια τεχνική που μας βοηθά να ανακτήσουμε το χαμόγελο και την αισιοδοξία μας σε μια δύσκολη στιγμή (όπως είναι η προοπτική μιας εκδρομής ή η αγορά ενός αντικειμένου ή η συνάντηση με ένα αγαπημένο πρόσωπο ή κάποια ευχάριστη αλλαγή, π.χ. η αλλαγή χτενίσματος κτλ.).
- Φροντίζουμε να μετατρέπουμε τα συναισθήματά μας σε λέξεις εκφράζοντάς τα κατάλληλα. Η συζήτηση με συνομηλίκους, οι οποίοι μοιράζονται τα ίδια προβλήματα με εμάς, μπορεί να μας ανακουφίσει. Ανακουφιστικά μπορεί να επιδράσει και η έκφραση των φόβων και της αγωνίας μας σε σημαντικούς ενηλίκους (γονείς, καθηγητές , συγγενικά πρόσωπα που εκτιμάμε).
- Μαθαίνουμε να αντικαθιστούμε τις δυσλειτουργικές φράσεις με εποικοδομητικές και λειτουργικές (π.χ. «Αποκλείεται να τα καταφέρω» αντικαθίσταται με «Θέλω να τα καταφέρω και θα κάνω το καλύτερο που μπορώ»).
- Δεν ξεχνάμε ότι οποιαδήποτε επιτυχία ή αποτυχία σε μια εξέταση δεν αξίζει όσο
α) η ψυχική μας ηρεμία και η ισορροπία στην οικογένεια!
β) η υγεία και η χαρά της ζωής!
Προτάσεις προς τους γονείς
- Προσπαθούμε να διατηρήσουμε τη δική μας ηρεμία και ψυχραιμία. Το άγχος μας εύκολα “μεταγγίζεται” στα παιδιά μας.
- Εξασφαλίζουμε στα παιδιά ένα περιβάλλον ήρεμο, χωρίς αρνητικές κριτικές , πιεστικές συμβουλές και υπερβολικές παρατηρήσεις. Δείχνουμε σεβασμό στην προσπάθεια που καταβάλλει το παιδί μας, όμως χωρίς υπερβολές δίνοντας την εντύπωση ότι οι εξετάσεις ανατρέπουν και ρυθμίζουν τη ζωή όλης της οικογένειας.
- Αποφεύγουμε υπερβολικές εκδηλώσεις …συμπόνιας (έτσι κι αλλιώς οι εξετάσεις θα είναι πολλές στα χρόνια που θα ακολουθήσουν). Δηλώνουμε την πρόθεσή μας να είμαστε δίπλα στο παιδί μας.
- Φροντίζουμε να κάνουμε σαφές ότι η προσπάθεια είναι αυτό που μετράει. Το παιδί μας έχει ήδη «νικήσει» διανύοντας αυτή τη διαδρομή.
- Είναι η μεγάλη στιγμή για να επιβεβαιώσουμε το «Σ΄ αγαπώ ό,τι κι εάν γίνει» και τελικά αυτό που θέλουμε πάνω απ’ όλα είναι να γίνουν τα παιδιά μας ευτυχισμένα!
- Δεν ξεχνάμε: Για να επιτύχεις στη ζωή χρειάζεσαι πολλά περισσότερα από την επιτυχία σε μια εξέταση!