Η Σπηλιά του Παρασκευά στον Πειραιά: Η άγνωστη ιστορία του θρυλικού νυχτερινού κέντρου στα Βοτσαλάκια
Η νότια συγγραφέας Πολύμνια Ρέγκου γράφει στο NouPou για τη Σπηλιά του Παρασκευά στα Βοτσαλάκια του Πειραιά - έναν χώρο που από αρχαίο Σηράγγιο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο ξακουστά νυχτερινά κέντρα της Αθήνας του ’50 και του ’60. Εσύ γνώριζες την ιστορία του;
- 01/11/2025, 09:33
Η πόλη, οι γειτονιές, οι δρόμοι που περπατάμε δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουμε. Υπάρχει ένα υπόγειο περιβάλλον σε πολλά σημεία του Νομού Αττικής, που παραμένει κρυφό και αθέατο. Λίγοι το γνωρίζουν. Ακόμη πιο λίγοι το ψάχνουν. Ο λόγος για τις σπηλιές, τις στοές και τις σήραγγες της Αθήνας και του Πειραιά. Μεταφυσικές και σκοτεινές ιστορίες συνδέονται μαζί τους. Τί είναι αλήθεια και τί ψέμα; Η ανθρώπινη φαντασία έχει την τάση να δημιουργεί αστικούς θρύλους, για ότι δε μπορεί να κατανοήσει.
Η αλήθεια είναι πως η υπόγεια πόλη είναι σκοτεινή, μόνο γιατί δεν φτάνει εκεί το φως του ήλιου. Κατά τα άλλα η δημιουργία της είναι το φυσικό αποτέλεσμα ρεμάτων, υδραγωγείων, κατακομβών, καταφυγίων ή αρχαίων χώρων λατρείας. Λένε πως κάτω από τη γη υπάρχουν σύνδεσμοι χιλιομέτρων. Στοές και σπήλαια επικοινωνούν μεταξύ τους, σε πείσμα των έργων που ανακόπτουν την πορεία τους.
Υπάρχει όμως ένα σπήλαιο που κάποτε ξόρκιζε το σκοτάδι. Ένα σπήλαιο που μεταμορφώθηκε για σειρά ετών, στο πιο φωτεινό, γιορτινό και πολύβουο μέρος του Πειραιά. Ο λόγος για τη Σπηλιά του Παρασκευά, στην παραλία Βοτσαλάκια.
Οι νεότεροι περαστικοί σίγουρα δεν γνωρίζουν την ιστορία του. Ζευγαράκια, έφηβοι ή και προπονούμενοι στο διπλανό αθλητικό κέντρο, αγνοούν πως η περίεργη σπηλιά που βρίσκεται κάτω από τον παρακείμενο δρόμο, είχε κάποτε φιλοξενήσει τις μεγαλύτερες προσωπικότητες μιας ολόκληρης εποχής. Ο Ωνάσης με τη Μαρία Κάλλας, παρέα με τον Πρίγκηπα Ρενιέ και την εντυπωσιακή Γκρέις Κέλι, η μοναδική Σοφία Λόρεν, η Μελίνα Μερκούρη με τον Άντονι Πέρκινς και δεκάδες άλλοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, κατέβηκαν τα πολυάριθμα σκαλιά, που υπάρχουν ακόμη και σήμερα, προκειμένου να διασκεδάσουν στο περίφημο νυχτερινό κέντρο που υπήρχε εκεί. Στο πάλκο του, που καλυπτόταν από το φυσικό πέτρινο ταβάνι της σπηλιάς, κάνοντας την ακουστική ακόμη πιο άρτια, ανέβηκαν ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Τώνης Μαρούδας με τη Μάγια Μελάγια, η Ρένα Βλαχοπούλου.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η εικόνα της παραλία Βοτσαλάκια, δεν ήταν αυτή που βλέπουμε σήμερα. Οι επιχωματώσεις έχουν απομακρύνει την ακτή. Κάποτε το κύμα έσκαγε ακριβώς κάτω από τη σπηλιά. Για να ακριβολογούμε, η υπόγεια αυτή δίοδος λέγεται Σηράγγιο και έχει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν αναφορές πως αποτελούσε λουτρό, με μικρά ξεχωριστά διαμερίσματα. Οι αίθουσες είχαν διακοσμηθεί με μωσαϊκά, που απεικόνιζαν θεότητες και μορφές της αρχαιότητας. Πρέπει να υπήρξε και χώρο λατρείας του θεού Απόλλωνα, αφού βρέθηκε βωμός και σχετική επιγραφή. Ως πρώτος ιδιοκτήτης του χώρου, θεωρείται ο ήρωας Σήραγγος, εξού και το όνομα του.
Ο Σήραγγος λοιπόν, καθόλου δε φανταζόταν πως 1.600 χρόνια μετά, θα εμφανιζόταν η οικογένεια Παρασκευά. Ο Μήτσος Παρασκευάς και τα αδέρφια του, αναγνώρισαν τη γοητεία του μέρους, εκμεταλλεύτηκαν το φυσικό τοπίο, έφτιαξαν έναν εξώστη μπροστά από το Σηράγγιο και τοποθέτησαν τραπεζάκια μέχρι εκεί που έσκαγε το κύμα. Αυτομάτως δημιουργήθηκε το ιδανικότερο καλοκαιρινό κέντρο διασκέδασης. Υπέροχη θέα προς τον Σαρωνικό, θαλασσινή αύρα, αστείρευτο κέφι και ποτό, κάτω από τον μαγευτικό έναστρο ουρανό.
Ο στιχουργός Στέλιος Χρυσίνης ανέφερε το κέντρο σε έναν του στίχο, στο τραγούδι «Οι ομορφιές του Πειραιά», τραγουδισμένο από την Καίτη Γκρέυ.
«Το Τουρκολίμανο έχει καμάρι και την Καστέλλα με την ξακουστή σπηλιά».
Η φήμη του εκτοξεύτηκε πολύ γρήγορα. Οι έξυπνοι επιχειρηματίες ενίσχυσαν το ψυχαγωγικό πρόγραμμα, με σκετς και χορευτικά, δημιουργώντας ένα θέαμα πιο κοντά στο βαριετέ, ενθουσιάζοντας τους θαμώνες. Λίγοι ήταν όμως αυτοί που μπορούσαν να πληρώσουν το κόστος της διασκέδασης εκεί, ή να βρουν ένα πολυπόθητο τραπέζι. Έτσι το κοινό της Σπηλιάς ήταν πάντα εκλεπτυσμένο, αποτελούμενο από κοσμικούς, επωνύμους και οικονομικά ισχυρούς. Χαρακτηριστικό είναι πως το κοινό αυτό, ονομάστηκε χιουμοριστικά «Άνθρωποι του Σπηλαίου».
Το Σηράγγιο του αρχαίου ήρωα, από χώρος ταφής και λατρείας, μεταμορφώθηκε σε νυχτερινό πόλο έλξης, πλημμυρισμένο από φως, φωνές, τραγούδια και χειροκροτήματα. Απέκτησε μάλιστα και διεύθυνση, Ακτή Κουντουριώτου 1. Η λειτουργία του ξεκινούσε το Μάιο και σταματούσε τέλος Σεπτεμβρίου. Η δημοτικότητα του κέντρου, οδήγησε στη δημιουργία της λεγόμενης «Γυάλινης Αίθουσας». Τζάμια και ξύλο επιστρατεύτηκαν, ώστε να κλείσουν τον εξώστη και να μπορεί ο χώρος να φιλοξενεί κόσμο και το χειμώνα. Γυαλί και καθρέφτες χάριζαν πολυτέλεια και κομψότητα στη χειμερινή εκδοχή της Σπηλιάς. Βέβαια η επιτυχία και η ατμόσφαιρα του καλοκαιριού δε μπορούσε να αντικατασταθεί κι έτσι η χειμερινή λειτουργία, περιορίστηκε σε κάποιες θεματικές βραδιές ή τοπικές εκδηλώσεις.
Όλα τα όμορφα πράγματα όμως κάποτε τελειώνουν κι έτσι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για την κοσμική Σπηλιά. Το κλείσιμο της, φαίνεται να οφείλεται σε πολιτικούς λόγους. Το 1968, όταν δήμαρχος του Πειραιά ήταν ο Αριστείδης Σκυλίτσης, μια απόφαση για τον έλεγχο της διασκέδασης και του πολιτισμού, οδήγησε στην οριστική παύση της λειτουργίας της.
Τα τραπεζάκια και το πάλκο μαζεύτηκαν, η Γυάλινη Αίθουσα ξηλώθηκε και το Σηράγγιο εγκαταλείφθηκε. Τα τραγούδια και τα γέλια σίγησαν για πάντα, η ακτή επιχωματώθηκε με τον καιρό και τίποτα δε θύμιζε πια την παλιά λάμψη του μέρους.
Για σειρά ετών το σπήλαιο αφέθηκε στην πλήρη παρακμή, ενώ όσοι αδαείς περνούσαν από εκεί, πετούσαν σκουπίδια, άδεια μπουκάλια και ακαθαρσίες. Σήμερα προστατεύεται από κόκκινα φθαρμένα κιγκλιδώματα, ενώ μια ταλαιπωρημένη ταμπέλα δίνει κάποιες ιστορικές πληροφορίες.
Κάπως έτσι ο Σήραγγος και ο Μήτσος Παρασκευάς, συνδέθηκαν, παρόλο που τους χώριζαν αμέτρητοι αιώνες. Τους ένωσε ένα μικρό βραχώδες σημείο της Πειραϊκής ακτής. Το αγάπησαν και οι δύο πολύ και του χάρισαν το όνομα τους.