Πώς μεταμορφώθηκε η πολυκατοικία των Νοτίων Προαστίων τα τελευταία χρόνια

Τα τελευταία χρόνια η εικόνα της πολυκατοικίας στα Νότια Προάστια δεν μοιάζει πια με εκείνη που γνωρίζαμε. Η μεταμόρφωση αυτή προκύπτει από μία ταυτόχρονη αλλαγή στην αρχιτεκτονική προσέγγιση, στις κατασκευαστικές τεχνικές, στις ενεργειακές προδιαγραφές και τις απαιτήσεις των ενοίκων. Όπως αποτυπώνεται στις απόψεις τεσσάρων σημαντικών ανθρώπων του χώρου, του Παύλου Χατζηαγγελίδη (314 Architecture Studio), της Έφης Τσιμή (Rkey Tect), του Τάσου Ρεντούμη (Rentoumis Architectural Constructions) και του Δημήτρη Χρηστίδη (Pelargos Construction), το αποτέλεσμα είναι μια πολυκατοικία πιο «ανοιχτή», πιο λειτουργική, πιο ενεργειακά υπεύθυνη, αλλά και πιο σύνθετη στην κατασκευή και την αισθητική της.

Ανοίγματα, φως και ανασχεδιασμένες κατόψεις

Σύμφωνα με τον Παύλο Χατζηαγγελίδη, η βασική αρχιτεκτονική στόχευση του 314 Architecture Studio ήταν να «ανοίξει» τα κτίρια. Το γραφείο έχει επικεντρώσει τη φιλοσοφία του σχεδιασμού του σε φουτουριστικά σχέδια, με πολλές καμπύλες επιφάνειες, τα οποία τα τελευταία χρόνια ξεχωρίζουν σε διαφορετικά σημεία των Νοτίων Προαστίων. Δημιούργησε μεγαλύτερα ανοίγματα, επανασχεδίασε της όψεις και έφερε στο προσκήνιο πιο ελεύθερες, σύγχρονες κατόψεις.

Η παλιά κατασκευή έπασχε από περιορισμένο φυσικό φως, παρωχημένα υλικά και μη λειτουργικές κάτοψεις, όπως επισημαίνει ο ιδρυτής του γραφείου. Η αντιμετώπιση ήταν ριζική: Ο Παύλος Χατζηαγγελίδης και η ομάδα του δημιούργησαν ανοίγματα που φέρνουν φως, σχέδια που συνδέουν το μέσα με το έξω και έναν ριζικό ανασχεδιασμό του «διαμερίσματος» ώστε να ταιριάζει στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Το αποτέλεσμα είναι σπίτια με πιο φωτεινούς και ευέλικτους χώρους, όπου το μπαλκόνι και το πράσινο αποκτούν κεντρικό ρόλο στην καθημερινότητα. 

Η φιλοσοφία που υιοθετεί το 314 Architecture Studio εναρμονίζεται παράλληλα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Νοτίων Προαστίων, όπως το φως που αντανακλά το τοπίο της περιοχής και η χαλαρή ατμόσφαιρα. «Η προσέγγισή μας βασίστηκε στην ιδέα ότι η κατοικία πρέπει να προσφέρει ηρεμία, άπλετο φως και μια φυσική συνέχεια ανάμεσα στο μέσα και στο έξω. Στα Νότια Προάστια το φως που αντανακλάται από τη θάλασσα και η χαλαρή ατμόσφαιρα είναι πολύ έντονα στοιχεία, και θελήσαμε το νέο αποτέλεσμα να «κουμπώσει» σε αυτό το περιβάλλον χωρίς υπερβολές. Γι’ αυτό επιλέξαμε καθαρές γεωμετρίες, ήπιες χρωματικές παλέτες και υλικά με φυσική υφή, ώστε το κτίριο να στέκεται ευγενικά μέσα στη γειτονιά. Παράλληλα, φροντίσαμε ώστε κάθε διαμέρισμα να έχει άμεση σχέση με το μπαλκόνι και το πράσινο, ενισχύοντας την καθημερινή επαφή με το υπαίθριο περιβάλλον».

Οι παρεμβάσεις δεν είναι όμως μόνο αισθητικές. Ο Παύλος Χατζηαγγελίδης αναφέρεται στην εφαρμογή σύγχρονων θερμομονώσεων, ενεργειακών κουφωμάτων και σκιάστρων, στον βιοκλιματικό σχεδιασμό, σε υποδομές για έξυπνα συστήματα και λύσεις εξοικονόμησης νερού – όλα με στόχο την άνεση και το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επιπλέον, η ενσωμάτωση των απαιτήσεων του νέου αντισεισμικού κανονισμού σηματοδοτεί την αυξημένη προτεραιότητα στην ασφάλεια και στη διάρκεια ζωής των κτιρίων.

ΝΟΚ, ύψη, όροφοι και ρυθμιστικές παρεμβάσεις

Ο Τάσος Ρεντούμης, ιδρυτής της Rentoumis Architectural Constructions, στέκεται στη μεγάλη επίδραση του νομοθετικού πλαισίου που επιδρά στη μορφή της σύγχρονης πολυκατοικίας. Κατά τον ίδιο οι αλλαγές στον ΝΟΚ (όροι δόμησης, ύψη) μεταβάλλουν τον αριθμό ορόφων, τα ύψη ορόφου και τους ενδιάμεσους ελεύθερους χώρους (π.χ. roof gardens). Η μείωση συνολικού ύψους οδηγεί σε διαφορετική κατανομή ορόφων, ενώ όπως επισημαίνει οι νέες προσαρμογές στον ΝΟΚ επηρεάζουν τόσο την αναλογία όγκου όσο και την αισθητική. 

Όπως επισημαίνει, στις σύγχρονες πολυκατοικίες η αύξηση του χώρου των μπαλκονιών και η γενική έμφαση στους εξωτερικούς χώρους είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον τρόπο ζωής της περιοχής, καθώς οι ένοικοι αναζητούν περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους. «Εμείς οι παλαιότεροι, όταν ξεκινήσαμε, κάναμε μπαλκόνια 1,20 μέτρων. Πλέον τα μπαλκόνια ξεπερνούν τα τρία μέτρα. Επομένως, έχουμε αντιληφθεί ότι οι κατοικίες θα πρέπει πλέον να διαθέτουν εξωτερικούς χώρους, σε μία περιοχή όπου έχουμε τουλάχιστον οκτώ μήνες το χρόνο καλοκαίρι. Εκτός από τη ζήτηση για μεγαλύτερους εξωτερικούς χώρους, υπάρχουν επίσης οι στατικές δυνατότητες να δημιουργήσουμε τέτοιες κατασκευές. Φτάσαμε μάλιστα να κάνουμε και πισίνες στα μπαλκόνια, οι οποίες προσθέτουν μεγάλο βάρος. Παρόλ’ αυτά, μπορέσαμε στατικά να τις υλοποιήσουμε. Δεν βρίσκει κανείς εύκολα πολυκατοικίες όπως αυτές που δημιουργούνται στα νότια προάστια, όπου είναι στατικά αρτιότατες. Επιπλέον, άλλαξαν οι κατόψεις καθότι αφαιρέθηκαν οι πολλές κολόνες που συναντούσαμε στις παλιές κατοικίες και οι χώροι “άνοιξαν” για να προσφέρουν περισσότερο φως και άνεση. Εκτός των άλλων στη θέση των παλαιών καλοριφέρ, τοποθετούνται συστήματα ενδοδαπέδιας θέρμανσης αλλά και ο κλιματισμός καλύπτεται με ψευδοροφές με VRV κανάλια, προσφέροντας ακόμα περισσότερο χώρο». 

Μικρότεροι, πιο λειτουργικοί χώροι και νέες ανάγκες κατοίκησης

Η Έφη Τσιμή, επικεφαλής του γραφείου RkeyTect, περιγράφει ξεκάθαρα μια αλλαγή στη ζήτηση, συνδέοντάς τη με το αυξημένο κόστος κατασκευής αλλά και αγοράς κατοικίας: «Οι κατοικίες γίνονται μικρότερες αλλά πιο λειτουργικές, πολλές οικογένειες ζητούν τρία δωμάτια σε χώρους επιφάνειας 80 έως και 110 τετραγωνικών μέτρων, αντί για τα παλαιά ακίνητα επιφάνειας από 140 έως 180 τετραγωνικά μέτρα. Έχει αυξηθεί σημαντικά το κόστος κατασκευής και αγοραπωλησιών, πολλοί ιδιοκτήτες επιδιώκουν να εξοικονομήσουν χρήματα, κάτι που επηρεάζει άμεσα τη σύνθεση των χώρων, φέρνοντας στο προσκήνιο την open plan κουζίνα για λόγους εξοικονόμησης χώρου, μικρότερα υπνοδωμάτια… Ταυτόχρονα τίθενται εκτός σχεδιασμού τα παιδικά ensuite λουτρά και δίνεται έμφαση στην έξυπνη διαχείριση του χώρου. Η οικονομία του χώρου και η αύξηση του κόστους ανά τετραγωνικό έχουν φέρει νέες προτεραιότητες που συνδέονται με την εξοικονόμηση χρημάτων. Από την άλλη, τα νέα υλικά που προσφέρουν υψηλής ποιότητας και αισθητικής αποτέλεσμα σε πολύ καλές τιμές, φέρνοντας πολύ καλές απομιμήσεις ξύλου ή μαρμάρου».

Η κ. Τσιμή αναγνωρίζει τη μόδα που φέρνει τις καμπύλες των κτιρίων, τις «ρέουσες» όψεις και τα φουτουριστικά σχήματα, εκφράζοντας ωστόσο επιφύλαξη για τη διαχρονικότητα τέτοιων λύσεων και τονίζοντας τις παραμέτρους του υψηλού κόστους και των στατικών δυσκολιών. Η ίδια επαινεί τη δουλειά συναδέλφων της που δημιουργούν γεωμετρικές, «κλασικότερες», διαχρονικές φόρμες, τονίζει ωστόσο: «Σε μία παραθαλάσσια ζώνη, με μεγάλους δρόμους και όχι σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, θα μπορούσε κανείς να δεχτεί φουτουριστικές προσεγγίσεις. Αντιθέτως, σε μία γειτονιά όπου κυριαρχούν οι παλιές κατασκευές και αναδύεται μία φουτουριστική κατασκευή, δημιουργείται ένα ζήτημα εναρμόνισης με το ευρύτερο περιβάλλον και την αισθητική του». 

Κατασκευαστική πολυπλοκότητα και τεχνολογική ωρίμανση

Ο Δημήτρης Χρηστίδης της Pelargos Constructions τονίζει ότι οι σημερινές κατασκευές έχουν γίνει πολύ πιο απαιτητικές. Αναφέρεται σε περισσότερα τεχνικά τμήματα, λεπτομερείς μελέτες, ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα δυσχερέστερες διαδικασίες αδειοδότησης. «Η αυξημένη πολυπλοκότητα συνεπάγεται υψηλότερο κόστος, μεγαλύτερες χρονικές ανάγκες στη μελέτη και την κατασκευή και έντονη συμμετοχή του πελάτη στις επιλογές. Τα νέα υλικά και οι ποικίλες επιλογές (πλακάκια, απομιμήσεις ξύλου-μαρμάρου) διευκολύνουν και διαμορφώνουν την αισθητική των χώρων, αλλά οι κατασκευαστές χειρίζονται πλέον πολύπλοκα τεχνικά ζητήματα ώστε η αισθητική να συνοδεύεται από αντοχή και λειτουργικότητα».

«Εκτός των άλλων, ο πελάτης βασιζόταν κάποτε αρκετά στην προσέγγιση του κατασκευαστή, καθότι δεν υπήρχε η τεχνολογία να καθορίζει τις επιλογές του. Σήμερα, οι αγοραστές κατοικιών αντλούν πλήθος εικόνων και σχεδίων από πλατφόρμες όπως το Pinterest ή το Instagram. Έχουν άποψη για τα πράγματα, και ζητούν την εφαρμογή των συγκεκριμένων ιδεών από αρχιτέκτονες και κατασκευαστές», σημειώνει ο κύριος Χρηστίδης.

Μία πολυκατοικία εξελιγμένη, πιο απαιτητική αλλά κοντά στον χρήστη

Συγκρίνοντας τα σημεία τοποθέτησης των τεσσάρων επαγγελματιών, προκύπτει ότι η πολυκατοικία στα Νότια Προάστια έχει μετασχηματιστεί σε έναν οργανισμό που προσεγγίζει περισσότερο την φιλοσοφία της «σύγχρονης κατοικίας». Με φωτεινά, λειτουργικά διαμερίσματα, με ισχυρή σχέση των εσωτερικών με τους εξωτερικούς χώρους, ενεργειακή αποδοτικότητα και πιο απαιτητικές κατασκευαστικές προδιαγραφές. Ταυτόχρονα, η αισθητική ποικιλία, από μινιμαλιστικές, γεωμετρικές φόρμες μέχρι φουτουριστικές καμπύλες και η οικονομική πίεση (τιμές αγοράς, κόστος κατασκευής) διαμορφώνουν την αγορά. Η πρόκληση για αρχιτέκτονες και κατασκευαστές είναι να παραμείνουν προσαρμοστικοί. Να σχεδιάζουν κτίρια που θα προσφέρουν ποιότητα ζωής σήμερα, αλλά και αντοχή και διαχρονικότητα αύριο, χωρίς να ξεχνούν ότι το κλειδί για τα Νότια Προάστια παραμένει το φως, το τοπίο και η σχέση των ενοίκων με το εξωτερικό περιβάλλον.