Είναι το παιδί μου εθισμένο στα video games;

Η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια με έδρα τη Βουλιαγμένη Ευαγγελία Σδρόλια εξηγεί πώς ένα βιντεοπαιχνίδι μπορεί να γίνει εθιστικό για ένα παιδί, με ποιους τρόπους μπορεί να οδηγήσει σε απάθεια απέναντι στη βία και σε αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς αλλά, κυρίως, ποια είναι τα ανησυχητικά σημάδια που μπορεί να εντοπίσει ένας γονιός στο παιδί του.

• 04/01/2024
• Κείμενο: NouPou.gr

Γράφει η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια και Οικογενειακή Θεραπεύτρια Ελευθερία Σδρόλια

Στις μέρες μας γίνεται πολλή συζήτηση μεταξύ γονέων και ειδικών για την επίδραση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στα παιδιά. Το ζήτημα αυτό ήρθε πιο έντονα στο προσκήνιο μετά την πανδημία, γιατί τα παιδιά αναγκάστηκαν λόγω του εγκλεισμού να βρουν διεξόδους για παιχνίδι, κοινωνική συναναστροφή και ψυχική εκτόνωση μέσα από τις οθόνες και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Ας το παραδεχτούμε, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι πολύ διαδεδομένα στα παιδιά, γιατί η κινούμενη εικόνα και το εικονικό περιβάλλον τα κάνει πολύ ελκυστικά, όχι μόνο για να παίζουν αλλά και για να περνούν την ώρα τους. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και το σύστημα της “ανταμοιβής” – έκκρισης ντοπαμίνης (ο νευροδιαβιβαστής της ευτυχίας), που ενεργοποιούν στον εγκέφαλο των παιδιών τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, καταλαβαίνουμε γιατί μπορούν να γίνουν εθιστικά. Επιπλέον, ως ενήλικοι έχουμε βιωματική εμπειρία για το πόσο εθιστική μπορεί να γίνει η ενασχόληση με τα social media. Ας αναλογιστούμε λοιπόν με βάση τα παραπάνω πόσο ευάλωτος είναι ο εγκέφαλος των παιδιών.

Σύμφωνα με έρευνες τα αγόρια ασχολούνται περισσότερο από τα κορίτσια (κατά μέσο όρο 2 ώρες την ημέρα τα αγόρια και 1 ώρα την ημέρα τα κορίτσια) και η πρώτη επαφή με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια γίνεται ακόμη και στον πρώτο χρόνο ζωής του παιδιού. Επίσης, έρευνες που πραγματοποιήθηκαν μετά την πανδημία αποκάλυψαν, ότι η νευρωνική δραστηριότητα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια μιας δια ζώσης επικοινωνίας είναι αυξημένη, με πιο συντονισμένες απαντήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων, σε αντίθεση με την συνομιλία μέσω οθόνης, όπου παρατηρήθηκαν κατεσταλμένα νευρωνικά σήματα, δηλαδή λιγότερη γνωστικό-συναισθηματική εμπλοκή.

Αναμφισβήτητα, κάποια ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν εκπαιδευτικό περιεχόμενο και μπορούν να προάγουν γνωστικές δεξιότητες όπως τον οπτικοκινητικό συντονισμό, την αύξηση των γενικών γνώσεων, τη λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων και την παρατηρητικότητα ή και κοινωνικές δεξιότητες στην online κοινωνία των παιχνιδιών αυτών.

Μιλώντας για τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, καλό είναι να έχουμε στον νου μας δύο άξονες:

1. Τον χρόνο ενασχόλησης αυτόν καθ’ αυτόν του παιδιού με το ηλεκτρονικό παιχνίδι

2. Το περιεχόμενο του ηλεκτρονικού παιχνιδιού.

Όταν τα παιδιά αφιερώνουν μεγάλο μέρος ή το μεγαλύτερο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους στο ηλεκτρονικό παιχνίδι αυτόματα η εμπειρία τους προέρχεται από το εικονικό περιβάλλον. Η συναναστροφή και η συναισθηματική επένδυση στις πραγματικές διαπροσωπικές σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους τους μειώνεται, δεν εξελίσσουν τις κοινωνικές δεξιότητες, δεν ασχολούνται με κάποιο χόμπι, ασκούνται λιγότερο και μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα βάρους, παρουσιάζουν μειωμένο ύπνο σε ποσότητα και ποιότητα. Μπορεί να εμφανίσουν  χαρακτηριστικά εξάρτησης από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως να μην μπορούν να αρκεστούν σε μια μετριασμένη και σταθερή χρήση, να νιώθουν άσχημα όταν δεν παίζουν, να μιλούν για το παιχνίδι και να το θεωρούν σαν την κύρια δραστηριότητα της ζωής τους.

Κάποια δημοφιλή ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν περιεχόμενο που δίνει έμφαση στη χρήση υβριστικού λεξιλογίου και άσεμνων χειρονομιών, στην αναπαραγωγή στερεοτύπων, στη βία και στον ρατσισμό, σε παράνομες συμπεριφορές, ακόμη και στη δολοφονία ανθρώπων και ζώων. Τα παιδιά μπορεί να γίνουν απαθή στη βία, να μιμηθούν τη βίαιη συμπεριφορά ή να εμφανίσουν αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς. Χάνουν την ικανότητα ενσυναίσθησης, δεν συμπάσχουν με το θύμα, δέχονται την βία ως τρόπο επίλυσης προβλημάτων, μπορεί να εμφανίσουν αντικοινωνική συμπεριφορά.

Μερικά ανησυχητικά σημάδια είναι τα παρακάτω:

• Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και του φαγητού
• Παράπονα για πονοκεφάλους
• Ευερεθιστότητα, ανησυχία όταν δεν παίζουν
• Άρνηση για το σχολείο
• Δυσκολία στον ύπνο
• Ψέματα για τον πόσο χρόνο θα παίξουν
• Εκρήξεις θυμού στις προσπάθειες περιορισμού του χρόνου στην οθόνη
• Άρνηση να δουν φίλους και να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες της οικογένειας, επειδή προτιμούν να παίξουν ηλεκτρονικά παιχνίδια

Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς:

• Αγοράζουμε ή κατεβάζουμε ηλεκτρονικά παιχνίδια κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού μας
• Συμφωνούμε εκ των προτέρων για τις ώρες και τη διάρκεια του παιχνιδιού. Θέτουμε ξεκάθαρους όρους για τη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών εντός και εκτός σπιτιού.
• Επιτρέπουμε το παιχνίδι σε κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού χωρίς ωστόσο να ελέγχουμε εμμονικά ή να ενοχλούμε το παιδί όταν παίζει.
• Δείχνουμε ενεργητικό ενδιαφέρον για το ηλεκτρονικό παιχνίδι του και του ζητάμε να μας δείξει πως παίζεται ή να παίξουμε μαζί του.
• Μιλάμε στα παιδιά για το πώς να παραμένουν ασφαλή στο διαδίκτυο, τι είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός, τα είδη απάτης και ότι δεν είναι όλοι στο διαδίκτυο τόσο καλοπροαίρετοι όσο θέλουν να φαίνονται.
• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να παίρνουν μέρος σε φυσικές δραστηριότητες
• Δεν ξεχνάμε να αναστοχαστούμε σχετικά με το πόσο χρόνο επενδύουμε και εμείς οι γονείς στις οθόνες.

Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να μην διστάζουμε να επικοινωνήσουμε τους προβληματισμούς ή τις ανησυχίες μας για τα παιδιά μας  με κάποιον ειδικό.

Ελευθερία Σδρόλια M.Sc.
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Empsychon Therapy, Ευριδίκης 2, Βουλιαγμένη
6944621249 | 6944747655
empsychontherapy.gr