Νέο Φάληρο: Πώς προβλέπεται να αλλάξει ριζικά η εικόνα της περιοχής
Πώς μπορεί μια πόλη να ξαναγεννηθεί από τα ερείπια του βιομηχανικού της παρελθόντος; Το Νέο Φάληρο αλλάζει ριζικά πρόσωπο, με αστικές αναπλάσεις και επενδύσεις που μετατρέπουν εγκαταλελειμμένα ακίνητα σε σύγχρονους πολιτιστικούς, αθλητικούς και οικιστικούς χώρους.
- 12/05/2025
Ριζικά θα αλλάξει το πρόσωπο του Πειραιά τα επόμενα χρόνια, με εκτεταμένες αστικές αναπλάσεις και αξιοποίηση δημόσιας αλλά και ιδιωτικής περιουσίας που βρίσκονται εντός των ορίων του δήμου. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η επικείμενη έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την πρώην βιομηχανική περιοχή του Νέου Φαλήρου, συνορεύουσα με το στάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης, το οποίο έχει ήδη διέλθει του δημοτικού συμβουλίου Πειραιά και έχει λάβει τον δρόμο για να εξεταστεί και να επικυρωθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο αφορά στη διαμόρφωση μίας μεγάλης έκτασης όπου διατηρούν ακίνητα ιδιωτικές επιχειρήσεις όπως είναι το οικόπεδο των 19 στρεμμάτων που διατηρεί η εταιρεία 3V, συμφερόντων της Dimand και της Avax Development, θυγατρικής εταιρείας του κατασκευαστικού ομίλου Avax.
Πρόθεση των δύο επενδυτών είναι να δημιουργήσουν συγκρότημα μεικτών χρήσεων στο ακίνητο επιφανείας 10.642 τ.μ. στο Νέο Φάληρο. Στη Dimand ανήκει το 57,26% μέσω της θυγατρικής εταιρείας Alabana, ενώ το υπόλοιπο αποτελεί ιδιοκτησία της Άβαξ. Για το έργο αυτό έχει εκπονηθεί και κατατεθεί στον οικείο δήμο πολεοδομικό σχέδιο που αφορά και σε παρακείμενες ιδιοκτησίες – πρώην εργοστάσιο Αιγαίο και γήπεδο Καραϊσκάκη όσον αφορά το πάρκινγκ – προκειμένου να προχωρήσει ως συνολική ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής.
Στις ιδιοκτησίες που βρίσκονται στη συγκεκριμένη ζώνη είναι και η έκταση 26 στρεμμάτων, που ανήκει στην εφοπλιστική οικογένεια Μαρτίνου, η οποία σύμφωνα με τον πολεοδόμο και καθηγητή της σχολής αρχιτεκτόνων μηχανικών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Νίκο Μπελαβίλα, θα αξιοποιηθεί για κοινωφελείς σκοπούς. Προβλέπεται η δημιουργία ενός πολιτιστικού ιδρύματος που θα στεγάσει μια μόνιμη συλλογή έργων τέχνης, ενώ θα έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Το ακίνητο που θα αξιοποιηθεί καταλάμβαναν στο παρελθόν οι κτιριακές εγκαταστάσεις της κλωστοϋφαντουργίας Αιγαίον, οι οποίες κατεδαφίστηκαν το 2011 στο σύνολό τους, με εξαίρεση τα διατηρητέα λιθόκτιστα κτίρια, τα οποία αναπτύσσονται κατά μήκος της βορειοδυτικής πλευράς του οικοπέδου. Το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται στο νότιο παραλιακό τμήμα του πολεοδομικού ιστού του λεκανοπεδίου της Αθήνας, πλησίον των ακτών του Φαληρικού Όρμου, σε οικόπεδο συνολικής επιφάνειας 23.817,06 τετραγωνικών μέτρων. Το οικόπεδο περικλείεται από τις οδούς Επονιτών στα βόρεια, Κατσουλάκου στα ανατολικά και Μικράς Ασίας στα νότια και υπάγεται διοικητικά στον δήμο Πειραιά.
Μία ακόμα επένδυση στην ίδια περιοχή είναι αυτή που έχει σχεδιάσει η πορτογαλικών συμφερόντων εταιρεία Sonae Sierra με τον όμιλο Χαραγκιώνη στην ευρύτερη περιοχή του Σταδίου Καραϊσκάκη. Η Sonae Sierra, που δραστηριοποιείται διεθνώς στον τομέα της ανάπτυξης εμπορικών κέντρων, έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να ανασυντάσσει τις δυνάμεις της, στρέφοντας το ενδιαφέρον της και σε μεικτές αναπτύξεις, όπως αυτή που σκοπεύει να δημιουργήσει στην περιοχή του Νέου Φαλήρου, σε ιδιόκτητη έκταση 45 στρεμμάτων, στην οποία διατηρεί συμμετοχή 50-50 μαζί με τον όμιλο Χαραγκιώνη. Το σύνολο της συγκεκριμένης επένδυσης εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 200 εκατομμύρια ευρώ.
Αναλυτικότερα, η περιοχή επέμβασης του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, συνολικής επιφάνειας 603.596,12τ.μ. οργανώνεται σε τρεις επιμέρους ζώνες, τις Α, Β και Γ με εμβαδά αντίστοιχα 261.874,09 τ.μ. 66.877,90 τ.μ και 274.845,13 τ.μ..
Η Ζώνη Α αφορά στην περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Πειραιώς, Καραολή Δημητρίου, Δαβάκη Πίνδου και Μικράς Ασίας. Περιλαμβάνει τον χώρο του Σταδίου Καραϊσκάκη, τα αδόμητα ακίνητα ιδιοκτησίας των 3V των Dimand – Avax, Πάρκο Αιγαίου των Χαραγκιώνη – Sonae Sierra και “Γαία Κτηματικές Επενδύσεις Μονοπρόσωπη Α.Ε. συμφερόντων της οικογένειας Μαρτίνου, τον χώρο ιδιοκτησίας της δημόσιας εταιρείας Κτιριακές Υποδομές ΑΕ (τέως ΟΣΚ), την οικιστική περιοχή του συνοικισμού της Σούδας και λοιπές ιδιοκτησίες βιομηχανικού-βιοτεχνικού χαρακτήρα εντός της υφιστάμενης ζώνης Βιομηχανικού Πάρκου προς εξυγίανση.
Η Ζώνη Β αφορά στην περιοχή μεταξύ του Σταδίου Καραϊσκάκη και του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας (ΣΕΦ) που διασχίζεται από οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες και συγκεκριμένα περιλαμβάνει τον χώρο του σταθμού ΗΣΑΠ Ν. Φαλήρου και των σχετικών κτιριακών εγκαταστάσεων, τον χώρο πλατείας έμπροσθεν του σταθμού (ΚΧ 4Β), επίσης γραμμές του ΗΣΑΠ, γραμμές του ΤΡΑΜ, τη Λεωφόρο Ποσειδώνος, την Εθνάρχου Μακαρίου. Η ζώνη Β περιλαμβάνει τα Οικοδομικά Τετράγωνα (ΟΤ): ΚΦ 4Γ «Σταθμός και λοιπές εγκαταστάσεις ΗΣΑΠ». Η Ζώνη Β προτείνεται να υποδεχθεί χρήσεις γης «Εγκαταστάσεις Αστικών Υποδομών Κοινής Ωφέλειας» (άρθρο 12, ΠΔ 59/2018) και «Αστικού Πρασίνου – Ελεύθερων Χώρων» (άρθρο 7, ΠΔ 59/2018). Παράλληλα, προτείνεται ο εξορθολογισμός του θεσμοθετημένου ρυμοτομικού σχεδίου μέσω της αναθεώρησής του.
Ο χώρος του ΣΕΦ
Η Ζώνη Γ αφορά σε ένα ενιαίο Οικοδομικό Τετράγωνο, το οικοδομικό τετράγωνο του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και είναι εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου δήμου Πειραιά όπως αναφέρεται και στο διάγραμμα επέκτασης του ρυμοτομικού σχεδίου που εγκρίθηκε με την απόφαση Γ.24660/2123/8-9-1980 του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ αλλά και εντός θεσμοθετημένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, σύμφωνα με το οποίο της αποδίδονται χρήσεις αθλητισμού και ελεύθερων χώρων πρασίνου.
Μέσω του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, στον χώρο του ΣΕΦ προτείνεται η χωροθέτηση του συγκροτήματος του Κέντρου Υδάτινου Αθλητισμού και Πολιτισμού δυτικά του σταδίου, το οποίο θα στεγάσει τις σημερινές ανάγκες του Ολυμπιακού, περιλαμβάνοντας επίσης χώρους στάθμευσης και εκτεταμένους υπαίθριους χώρους.
Το νέο κτίριο που προβλέπεται να δημιουργηθεί θα φιλοξενεί χρήσεις που έχουν χαρακτήρα τόσο αγωνιστικό, όσο και προπονητικό. Επιπλέον θα προσφέρει όλες εκείνες τις υποστηρικτικές υποδομές που κάνουν δυνατή την τέλεση διεθνών αγώνων. Συμπληρωματικά, θα περιλαμβάνονται συνοδές χρήσεις όπως χώροι αναψυχής και εστίασης αθλητών, προπονητών, διαιτητών, αίθουσες συσκέψεων, γραφεία, γυμναστήριο, κέντρο ευεξίας, πολιτιστικές χρήσεις (όπως μουσείο ναυταθλητισμού), χώροι αναψυχής, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος.
Η πρώην κλωστοϋφαντουργία Ρετσίνα
Εκτός των παραπάνω, σε εκκρεμότητα παραμένει η αξιοποίηση ιδιοκτησιών όπως είναι το παλιό εργοστάσιο Ρετσίνα στη συνοικία Λεύκα του Πειραιά, το οποίο ανήκει στην Εθνική Τράπεζα.
Στις αρχές του 2024 η πολεοδομία Πειραιά έδωσε την άδεια κατεδάφισης μέρους των κτιριακών εγκαταστάσεων της πρώην κλωστοϋφαντουργίας Ρετσίνα. Η έκδοση της άδειας κατεδάφισης καθυστέρησε σημαντικά λόγω του χρόνου που χρειάστηκε για την εξέταση της επένδυσης του ακινήτου ιδιοκτησίας της Εθνικής Τράπεζας από πλευράς του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού, καθότι το εν λόγω κτίριο έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο και ένα μεγάλο μέρος της υφιστάμενης δομημένης επιφάνειας δεν επιτρέπεται να κατεδαφιστεί. Έτσι, η αδειοδότηση των κατεδαφίσεων στο εργοστάσιο Ρετσίνα παραπέμφθηκε στις αρχιτεκτονικές επιτροπές, οι οποίες αποφάνθηκαν ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού είναι μη κατεδαφιστέο.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις της κλωστοϋφαντουργίας Ρετσίνα έχουν συνολική επιφάνεια κάλυψης 8.438 τετραγωνικά μέτρα, και δόθηκε η άδεια να κατεδαφιστούν 4.093 τετραγωνικά μέτρα και να εξαιρεθούν της κατεδάφισης τα 4.344. Η ιδιοκτησία βρίσκεται εντός οικοπέδου με συνολικό εμβαδόν 23.282 τετραγωνικών μέτρων, μέρος των οποίων πρόκειται να παραχωρηθεί από την Εθνική Τράπεζα προς τον δήμο Πειραιά για χώρους πρασίνου και ψυχαγωγίας.
Το ακίνητο βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το σημείο όπου κατασκευάζεται το νέο δικαστικό μέγαρο Πειραιά από τη Dimand, ενώ προβλέπεται ότι τα επόμενα χρόνια η περιοχή θα αναβαθμιστεί στο σύνολό της. Στις βλέψεις της τράπεζας ήταν μέχρι πρότινος να δημιουργηθούν χώροι αναψυχής του δήμου στην έκταση που θα παραχωρηθεί από πλευράς της στη δημοτική αρχή. Αναμένεται επίσης ότι θα κατασκευαστούν ορισμένα χαμηλά κτίρια και ενδεχομένως κατοικίες, λειτουργώντας ως επέκταση του αστικού ιστού. Ωστόσο δεν αποκλείεται να κατασκευαστούν και γραφεία που θα έρθουν να εξυπηρετήσουν επικουρικά τις ανάγκες του δικαστικού μεγάρου. Όπως επισημαίνει σχετικά ο κύριος Μπελαβίλας, εντός της συγκεκριμένης έκτασης υφίσταται εν εξελίξει διαπραγμάτευση της Εθνικής Τράπεζας με τον δήμο Πειραιά, προκειμένου να παραχωφηθεί στον δεύτερο ένα μέρος του οικοπέδου, με επιφάνεια περίπου 7 στρέμματα προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος πρασίνου.
Το πολυσυζητημένο project της ΧΡΩΠΕΙ και η δημιουργία κοινωνικών κατοικιών
Σε ό,τι αφορά το πολυσυζητημένο ακίνητο της πρώην βιομηχανίας ΧΡΩΠΕΙ (Χρωματουργεία Πειραιώς) στο Νέο Φάληρο, όπου υπήρχε αρχικά πρόθεση της κυβέρνησης για τη δημιουργία του τεχνολογικού πάρκου – Πολιτείας Καινοτομίας, το σχέδιο δεν θα προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Στην τελευταία ΔΕΘ, τον Σεπτέμβριο του 2024, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αναφέρει ότι το ακίνητο της ΧΡΩΠΕΙ στην οδό Πειραιώς θα δημιουργηθούν κοινωνικές κατοικίες. Ο λόγος είναι ότι το μοντέλο προσέλκυσης επενδυτών για το τεχνολογικό πάρκο, υπό το σχήμα Σύμπραξης Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), δεν συγκέντρωσε το αναμενόμενο ενδιαφέρον από πλευράς ιδιωτικών επιχειρηματικών σχημάτων.