Λουκάς Μπομπότης: Ο αρχιτέκτονας των Cove Residences του Ελληνικού που νοσταλγεί την αθωότητα της Τήνου

Η πορεία του αρχιτεκτονικού γραφείου που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τον Θεοφάνη Μπομπότη αποτελεί παράδειγμα διαχρονικής εξέλιξης και δημιουργικής συνέχειας: Ο Λουκάς Μπομπότης, γιος του ιδρυτή, ήταν εκείνος που χρίστηκε συνεχιστής, ωστόσο, όπως λέει στη συνέντευξή του στο NouPou, ήταν μία δική του συνειδητή επιλογή, καθώς ουδέποτε δέχτηκε πίεση από το οικογενειακό του περιβάλλον να γίνει αρχιτέκτονας.

Μέσα από τη μακρόχρονη συνεργασία πατέρα και γιου, το γραφείο BOBOTIS+BOBOTIS Architects έχει καταφέρει να συνδυάσει τις παραδοσιακές αξίες με τις σύγχρονες τεχνολογίες και φιλοσοφίες σχεδιασμού, διαμορφώνοντας έργα που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του σήμερα και σέβονται το περιβάλλον.

Μεταξύ των πιο πρόσφατων έργων του είναι ο σχεδιασμός των κατοικιών The Cove Residences, στο παραλιακό μέτωπο του Ελληνικού για λογαριασμό της LAMDA Development. «Πραγματοποιήσαμε έναν σχεδιασμό, που ανταποκρίνεται στις πλέον απαιτητικές προδιαγραφές με στόχο, όπως και στα άλλα έργα μας, να αποτυπώσουμε τη σύγχρονη εποχή, ώστε στο μέλλον, αυτή η παρέμβαση να μπορεί να αποτελεί τμήμα της ιστορίας του δομημένου περιβάλλοντος», αναφέρει σχετικά με το συγκεκριμένο έργο.

Αγαπημένος καλοκαιρινός προορισμός για τον ίδιο και την οικογένειά του είναι η Τήνος. Το νησί που, όπως λέει, περικλείει αρκετά στοιχεία «αθωότητας» μίας άλλης εποχής. 

Το γραφείο σας ιδρύθηκε περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τον πατέρα σας, Θεοφάνη Μπομπότη. Τι αποκομίσατε ως διδάγματα και εμπειρία από εκείνον και τι νέο φέρατε ως φιλοσοφία στα χρόνια που συμμετέχετε και εσείς στο γραφείο;

Κατ΄ αρχάς να αναφέρω πως ποτέ δεν μου υποδείχθηκε να ακολουθήσω την αρχιτεκτονική. Ήταν μια δική μου συνειδητή απόφαση. Οι τακτικές επισκέψεις, από μικρός, στο γραφείο πάντα με γοήτευαν. Το ότι υπήρχαν ξυλομπογιές, μαρκαδόροι, χρώματα και ρυζόχαρτα, που μπορούσα ελεύθερα να χρησιμοποιήσω, μου έδινε τεράστια χαρά. Εκείνη την περίοδο στο γραφείο δεν ακούγονταν τα κλικ από το ποντίκι κάποιου υπολογιστή, αλλά ξυραφάκια που έσβηναν το μελάνι των ραπιδογράφων. Κάποια στιγμή στα τέλη του ’80, έφτασε ο πρώτος υπολογιστής, ο οποίος σε ένα βράδυ μπορούσε (αν δεν κολλούσε) να δημιουργήσει μία υποτυπώδη φωτορεαλιστική απεικόνιση, που σήμερα γίνεται σε 2 με 3 δευτερόλεπτα. Όλο αυτό φάνταζε μαγικό στα μάτια μου.

Φτάνοντας στο σήμερα, οι εμπειρίες στα χρόνια μέσα από την συνεργασία με τον πατέρα μου είναι αμέτρητες και ανεκτίμητες. Σε πολλές κατευθύνσεις. Έχουν περάσει ήδη είκοσι χρόνια συνεργασίας. Η πρώτη πενταετία ήταν μια περίοδος προσαρμογής, μετά από σπουδές στη Φλωρεντία και το Λονδίνο και κάποια διαστήματα εργασίας στα γραφεία Sheppard Robson στο Λονδίνο και EMBT στη Βαρκελώνη. Κατόπιν ξεκίνησε η πιο γοητευτική περίοδος μιας δημιουργικής συνεργασίας μεταξύ μας, συνθέτοντας έργα, καταθέτοντας και οι δύο τις απόψεις μας. Μέσα από αυτά τα είκοσι χρόνια η BOBOTIS+BOBOTIS Architects έχει διαγράψει μια πορεία εξελίσσοντας την αρχιτεκτονική, παράλληλα με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας. Είκοσι πλέον χρόνια εμπειριών, μέσα από απλά και σύνθετα έργα μικρού και μεγάλου μεγέθους, όπως αεροδρόμια, μουσεία, ουρανοξύστες, mega yachts, κτίρια γραφείων, κατοικίες, βίλες, εστιατόρια και bar, ξενοδοχεία και σειρά άλλων projects, διαμόρφωσαν ένα πολυσύνθετο υπόβαθρο σχεδιασμού έργων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Ποια είναι τα βασικότερα στοιχεία της φιλοσοφίας που έχετε ως προς τον σχεδιασμό και την προσέγγιση του ευρύτερου περιβάλλοντος;

Στόχος μας είναι ο λειτουργικός και διαχρονικός σχεδιασμός, χρησιμοποιώντας και τις αρχές βιωσιμότητας. Δεν σχεδιάζουμε εφήμερη Αρχιτεκτονική για εντυπωσιασμό μικρής διάρκειας, αλλά αναζητούμε τις βέλτιστες δυνατές λύσεις, δίνοντας παράλληλα μια διαφορετική και διακριτή αισθητική ταυτότητα για κάθε έργο που μελετάμε. Βασική μέριμνα αποτελεί η συμμετοχή μας στο σύγχρονο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι, ώστε τα έργα μας να συμβάλλουν στην ποιοτική διαμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος.

Είναι θελκτική από πλευράς αισθητικής η Αθήνα με τη μορφή που έχει σήμερα. Τι θα αλλάζατε εάν μπορούσατε;

Η Αθήνα αναπτύσσεται με δείγματα αξιόλογης Αρχιτεκτονικής, από ικανές ομάδες μελετητών αρχιτεκτόνων και άλλων ειδικοτήτων, που συμβάλλουν στην δημιουργία αυτών των έργων. Καταγράφεται κατά την άποψή μας, ιδιαίτερα στην Αθήνα, και μια τάση Αρχιτεκτονικής πρόσκαιρου εντυπωσιασμού, που θα μπορούσε ενδεχομένως να εντυπωσιάζει, αλλά δεν μπορεί να είναι βιώσιμη και να αντέξει στο χρόνο.

Ποια είναι τα βήματα που ακολουθήσατε στην επαγγελματική σας διαδρομή, φτάνοντας τελικά να εμπλακείτε ενεργά στο αρχιτεκτονικό γραφείο της οικογένειάς σας;

Η εμπλοκή μου στο γραφείο ξεκίνησε ενεργά από την πρώτη μέρα, φέρνοντας τις δικές μου γνώσεις και εμπειρίες. Εκ των υστέρων, θεωρώ αυτονόητο ότι η πρώτη περίοδος είχε και στιγμές αμηχανίας, αλλά και δημιουργικών συγκρούσεων, που στη συνέχεια οδήγησαν στη διαμόρφωση ενός πλαισίου συνεργασίας, που παρήγαγε σύγχρονο αρχιτεκτονικό έργο. Εκείνο που αποτελεί σημαντικό γεγονός είναι ότι ο τομέας της Αρχιτεκτονικής δεν έχει όρια. Κάθε μέρα ο ορίζοντας απομακρύνεται, κάθε έργο προσθέτει εμπειρίες, έτσι ώστε το επόμενο έργο να σχεδιαστεί με ένα νέο, πιο φρέσκο και πιο σύνθετο υπόβαθρο.

Τι σηματοδοτεί για εσάς και το γραφείο σας η ενασχόληση με τον σχεδιασμό των κατοικιών (Cove Residences) στο παραλιακό μέτωπο της λεωφόρου Ποσειδώνος, η κατασκευή των οποίων πραγματοποιείται στο πλαίσιο της σημαντικής επένδυσης της LAMDA Development στον Μητροπολιτικό Πόλο Ελληνικού;

Θεωρούμε πολύ ενδιαφέρον ότι το γραφείο μας επελέγη να συμμετέχει σε ένα από τα πιο σημαντικά έργα που γίνονται στην Ελλάδα, του οποίου η ποιότητα αλλά και το μέγεθός του αποτελούν ενδεχομένως μια από τις πιο σημαντικές αναπτύξεις που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη. Πραγματοποιήσαμε έναν σχεδιασμό, που ανταποκρίνεται στις πλέον απαιτητικές προδιαγραφές με στόχο, όπως και στα άλλα έργα μας, να αποτυπώσουμε τη σύγχρονη εποχή, ώστε στο μέλλον, αυτή η παρέμβαση, να μπορεί να αποτελεί τμήμα της ιστορίας του δομημένου περιβάλλοντος.

Ποιες προκλήσεις κληθήκατε να αντιμετωπίσετε σχεδιαστικά όταν αναλάβατε το συγκεκριμένο έργο, δεδομένου ότι δεν υπήρχε προηγούμενη οικιστική ανάπτυξη σε αυτό το τμήμα της παραλίας και τι έπρεπε να λάβετε υπόψη σας σε σχέση με το τοπίο και τον περιβάλλοντα χώρο;

Το έργο αποτελείται από επτά τριώροφα κτίρια σε δύο οικοδομικά τετράγωνα, που περιλαμβάνουν σαράντα οκτώ κατοικίες, διαφορετικού μεγέθους. Ανεξαρτήτως ορόφων, σε όλα εντάξαμε στοιχεία, τα οποία καθιστούν την κάθε κατοικία μοναδική. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε ένα συγκεκριμένο ενιαίο concept, μέσα από την αρχιτεκτονική σύνθεση, δημιουργήθηκαν σχετικές διαφοροποιήσεις, που συνέβαλαν στη δημιουργία ιδιαίτερης ταυτότητας για το καθένα, διατηρώντας την ομοιογένεια του συνόλου. Σημαντικό ήταν η χωροθέτηση των κτιρίων να είναι τέτοια ώστε να εξασφαλιστεί το μέγιστο της θέασης προς τη θάλασσα, βαθμιαία από όλα τα επίπεδα. Επίσης ένα θέμα το οποίο αντιμετωπίσαμε ήταν η δημιουργία μιας ογκοπλαστικής των κτιρίων με λιτές γεωμετρικές μορφές και σχήματα, γήινες αποχρώσεις όχι μόνο προς το θαλάσσιο μέτωπο, αλλά και προς τη λεωφόρο Ποσειδώνος, από την οποία οι διερχόμενοι έχουν άμεση οπτική επαφή. 

Είναι τα Νότια Προάστια στο πλαίσιο των ενδιαφερόντων σας τα επόμενα χρόνια;

Φυσικά, είναι μια περιοχή που αναπτύσσεται με ταχύτητα και ενδιαφέρον. Έχουμε projects στο pipeline για την περιοχή και θέλουμε να προσθέσουμε και άλλα στον χάρτη των δραστηριοτήτων μας. 

Ποιο είναι το κτίριο που σχεδιάσατε και για εσάς αποτελεί σημείο αναφοράς στη διάρκεια της πορείας σας;

Το πρώτο κτίριο που σχεδίασα είναι στο Κολωνάκι επί της οδού Σόλωνος. Περιλάμβανε οκτώ ορόφους και σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει οίκους μόδας. Η λιτή, με δύο κλίσεις όψη, περιγράφεται από ένα ευδιάκριτο ξύλινο πλαίσιο, που αποτελεί και το κύριο χαρακτηριστικό της ταυτότητας του κτιρίου. Ένα κτίριο το οποίο βραβεύτηκε στο Λονδίνο και ήταν αυτό που αποτέλεσε το εφαλτήριο για τα επόμενα βήματα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.  Ό,τι ακολούθησε, τροφοδότησε το πάθος μου στη συνεχόμενη προσωπική μου εξέλιξη αλλά και του γραφείου μας.

Αυτή τη στιγμή το γραφείο σας, πέρα από την ελληνική αγορά, δραστηριοποιείται και εκτός συνόρων στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας. Ποια είναι τα δείγματα που εισπράττετε από μία χώρα, η οποία βρίσκεται σε έντονη οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια;

Πρόκειται για μια αρκετά διαφορετική αγορά σε σχέση με την ελληνική. Το κέντρο του Βουκουρεστίου έχει αναπτυχθεί με οικιστικά αλλά και γραφειακά projects, συνοδευόμενα από retail. Στα προάστια υπάρχει ένα mix αναπτύξεων οικιστικών από lower end σε high end έργα και τον τελευταίο καιρό το ενδιαφέρον έχει στραφεί και σε άλλες πόλεις τις Ρουμανίας, καθώς και σε παραθεριστικά συγκροτήματα. Εκείνο που επίσης θα ήθελα να σημειώσω είναι ότι, τουλάχιστον στα έργα στα οποία εμείς συμμετέχουμε και είναι συνήθως μεγάλου μεγέθους, οι οποιεσδήποτε επιλογές υλικών και τεχνολογιών απαιτούν πιστοποίηση, ορισμένες δε από αυτές, όπως ό,τι αφορά στην πυρασφάλεια, ελέγχονται αναλυτικά από πιστοποιημένους φορείς. Η οργάνωση δε του εργοταξίου και η ποιότητα των κατασκευών είναι σε υψηλό επίπεδο.

Ποιες είναι οι διαφορές μίας χώρας όπως η Ρουμανία από πλευράς μελετητικών απαιτήσεων σε σχέση με την Ελλάδα;

Στην Ρουμανία, οι μελέτες γίνονται με υψηλά ποιοτικά standards σχεδιασμού. Σε projects που έχουμε ασχοληθεί, η πληροφορία στα σχέδια, η οποία υπόκειται όπως προαναφέρθηκε σε θεσμικό αυστηρά έλεγχο, είναι εξαιρετικά αναλυτική και όσον αναφορά στα υλικά αλλά και στις τεχνολογίες που εφαρμόζονται. Οι διαδικασίες έκδοσης οικοδομικών αδειών είναι αρκετά χρονοβόρες, οι δε όροι δόμησης, καθώς και ο οικοδομικός κανονισμός παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία στον σχεδιασμό έναντι του ελληνικού ΝΟΚ. Μια σημαντική επίσης διαφορά είναι το γεγονός ότι δεν υφίσταται Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, που να ελέγχει τις μελέτες, παρά μόνον όταν πρόκειται για κτίριο διατηρητέο ή για μνημείο. 

Ποια είναι η αγαπημένη σας διαφυγή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες; Εάν δεν κάνω λάθος, τόπος προορισμού σας είναι η Τήνος.

Η Τήνος είναι ένας τόπος που αγαπάμε οικογενειακά. Έχει ακόμα τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας της εποχής της αθωότητας, που αποτελούν μνήμες από όταν την επισκέφθηκα στα παιδικά χρόνια, όπου και σήμερα, τα παιδιά μπορούν να φεύγουν από το σπίτι και να παίζουν μόνα τους στις πλατείες. Όμως έχει περάσει ήδη στο φάσμα των τάσεων και έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στοιχεία κορεσμού. Στη Χώρα εμφανίζονται πολλά νυχτερινά μαγαζιά, που μέχρι προσφάτως δεν υπήρχαν, αλλάζοντας και τον τύπο τουρισμού. Συμπερασματικά έχει ήδη ξεκινήσει το πρόβλημα εύρεσης κατοικίας για μόνιμους κατοίκους και εργαζόμενους στο νησί, καθώς πολλά από τα σπίτια και διαμερίσματα έχουν συμπεριληφθεί στην λίστα των κατοικιών βραχυπρόθεσμης μίσθωσης. Στο υπόλοιπο νησί υλοποιούνται τουριστικές αναπτύξεις και κατοικίες κυρίως σε οικόπεδα που βρίσκονται εκτός οικισμού. Είναι σημαντικό σε τέτοιου είδους έργα να συνυπολογίζεται πως μια βιώσιμη ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας δεν περιορίζεται στα όρια του οικοπέδου, αλλά πρέπει να λαμβάνεται σημαντικά υπόψιν η κατάσταση των υποδομών που εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή. Σημαντικό επίσης είναι να αναφερθεί πως στο νησί υπάρχουν 63 παραδοσιακοί οικισμοί με παλιές ή/και ερειπωμένες κατοικίες, οι οποίες χρήζουν ανακαίνισης. Πρέπει λοιπόν να στραφεί το ενδιαφέρον και σε αυτού του τύπου τις επενδύσεις, ώστε να αναβιώσει και να διατηρηθεί σήμερα και αύριο το ιστορικό αποτύπωμα του νησιού. Έτσι, θα δοθεί η απαραίτητη πνοή στα χωριά, κάποια από τα οποία ερημώνουν στο πέρασμα του χρόνου.